De gemiddelde zeespiegel, zowel een feit als een illusie
k_J Ml le jaargang, no 9, november 1971
P. J. Wemelsfelder
Bewerking van "Mean sea-level as a fact and as an illusion".
Bijdrage aan het Symposium on coastal geodesy, 20-24 juli 1970 te München.
1 De twee concepties van het begrip
gemiddelde zeespiegel
Voor een goed begrip is het nodig er rekening mede
te houden, dat in de praktijk onder gemiddelde zee
spiegel twee zeer verschillende begripswaarden
schuil gaan, te weten:
een conceptie M:
maandelijkse en jaarlijkse gemiddelde hoogten van
de zeespiegel, berekend uit de waarnemingen aan
een bepaald peilmeetstation;
een conceptie N:
de gemiddelde fysische oppervlakten van de oceanen.
De tweede conceptie is die van het gewone spraak
gebruik. Zowel de gewone man als onderzoekers
op het gebied van enigerlei wetenschap hanteren
het begrip gemiddelde zeespiegel vrijwel steeds als
gedefinieerd als de conceptie N. Het is de conceptie
als bedoeld in handboeken en in aanduidingen als
bijvoorbeeld „de hoogte van een berg boven de
zeespiegel".
Deze natuurkundige conceptie N heeft de strekking
iedere beweging van de zeespiegel te ontkennen.
Zij bedoelt te zeggen: geen golven, geen getijden,
geen stormvloeden, geen opwaaiingen of afwaaiin
gen, geen speciale zomerpeilen, geen speciale winter-
peilen, geen afwijkingen tengevolge van dichtheids-
verschillen, geen afwijkingen tengevolge van tempe
ratuurverschillen. In veel gevallen vertoont de eigen
lijke inhoud van de natuurkundige conceptie N van
gemiddelde zeespiegel dit typische niet-niet-karakter.
„Gemiddeld" is overeenkomstig deze conceptie de
verwerping van elk aspect dat zou kunnen worden
gekwalificeerd als „speciaal".
De andere conceptie van gemiddelde zeespiegel is
die van M. Het symbool M staat hier voor „ge-
middeld" of zelfs „maandgemiddelden". Dat wil
zeggen M vertegenwoordigt feiten, wat ook de filo
sofie achter de feiten moge zijn.
De registraties van de zeespiegel op een peilmeet
station zijn het uitgangspunt voor de kwantifikatie.
In zijn originele vorm biedt de geregistreerde getij-
kromme een omvangrijke informatie betreffende de
zeespiegel ter plaatse van het peilmeetstation. De
gebruikelijke procedure om af te komen van de
overmaat aan informatie, dat wil zeggen af te ko
men van al datgene dat als „speciaal" moet worden
aangemerkt, is het vormen van gemiddelden. Ge
middelden over een maand en gemiddelden over
een jaar.
Het is mogelijk om te discussiëren over de beste of
meest efficiënte wijze om tot een ideale gemiddelde
waarde te komen, bijvoorbeeld door planimetrering
van de getijcurve, door bepaling van het gemiddelde
van 24 - uurwaarden per dag, van 8 - uurwaarden per
dag, de hoogten op maanuren, uit de hoogte van
hoogwater en laagwater onder toepassing van een
min of meer constante correctie, over de beste
lengte van een berekeningsmaand of andere detail
aspecten betreffende de berekening of het verschijn
sel. Een keuze tussen deze mogelijkheden is voor
het onderwerp van deze studie van bijkomstige
betekenis en wij zullen verder onder M verstaan de
beste benadering die in een gegeven situatie gereali
seerd kan worden.
De conceptie M leidt tot getalswaarden van uit
drukkelijk lokale betekenis en als zodanig van groot
praktisch nut voor coastal-engineering, grote water
bouwkundige werken, havenwerken enz.
Het is gebruikelijk om zich in de praktijk geen reken
schap te geven van het wezenlijk verschil tussen de
concepties M en N. Men zal in gedachten het oog
179
n n
71
ngt 71
