Zeer algemeen zou men kunnen stellen, dat de
meeste activiteiten die gebonden zijn aan of be
trekking hebben op een bepaalde plaats op aarde,
alleen maar zinvol zijn als men die plaats ook kent
- en het is de taak van de geodeet daarvoor te
zorgen.
Trouwens, de behoefte aan plaatsbepaling is niet
alleen een „tic" van de geodeet, maar is de mens
blijkbaar aangeboren. Is het niet zo, dat als iemand
ontwaakt uit een bewusteloosheid, zijn eerste vraag
is: „Waar ben ik?" Een pur-sang geodeet zou dan
eigenlijk moeten vragen: „Wat zijn mijn R.D.-
coördinaten?"
Het is overigens wel opmerkelijk dat de mens, als
hij weer tot bewustzijn komt, geen enkele behoefte
schijnt te hebben aan richtingsbepaling. Hij zal niet
vragen: „Waar is het Noorden?" terwijl hij toch
juist buiten westen is geweest.
Maar nu in ernst, de mariene geodeet. Hoewel
ernst?
Ik zou u een sprookje kunnen vertellen van de me
ting van een driehoeksnet op de bodem van de
Atlantische Oceaan, waarbij men, zoals bij tunnel
bouw, begint van twee kanten. Vanuit het Europese
en het Amerikaanse continent worden onderzeese
driehoekskettingen opgebouwd, die hier en daar
diepten van meer dan 5.000 meter bereiken en elkaar
ontmoeten op de toppen van de mid-atlantische
bergrug „slechts" 2.000 meter onder water, op welk
moment de leidende geodetisch ingenieurs zich in
grote spanning wenden tot de bijna irriterend-
on vermij del ijke computer om te horen hoe groot de
sluitfout is. Een driehoeksnet, waarvan de driehoeks-
punten worden gemarkeerd door akoestische trans
ponders, verankerd in de zeebodem en in staat om,
op akoestische oproep, supersone signalen te pro
duceren om hun positie kenbaar te maken.
Een sprookje, maar het kan u bekend zijn dat op
initiatief en onder leiding van het Batelle Memorial
Institute, Columbus, Ohio, drie jaar geleden een
experimentele „geodetic marker" op de oceaan
bodem is geplaatst 200 kilometer ten zuidwesten
van Los Angeles op een diepte van 2.000 meter [38].
Dit eerste mariene driehoekspunt is gemarkeerd
door drie akoestische transponders op de oceaan
bodem, gegroepeerd in een gelijkzijdige driehoek
met zijden van ongeveer 3 kilometer. Twee ervan
ontlenen hun energie aan conventionele accu's, de
derde aan een radio-isotoop met een levensduur van
10 a 20 jaar. De positie werd bepaald door met be
hulp van akoestische signalen de plaats van het
schip boven de transponders vast te stellen, terwijl
met een vliegtuig de positie van het schip ten op
zichte van drie bekende punten op het continent
werd gemeten met „Lorac", een elektronisch plaats
bepalingssysteem. De coördinaten hebben een stan
daardafwijking van ongeveer 20 meter.
Een fraai experiment, maar wel duur: een half
miljoen dollar. Maar dat is weinig vergeleken met
de kosten van een reis naar de maan, terwijl men
zich nog kan afvragen wat nuttiger is: een veer
dienst naar de maan of een driehoeksnet op de
oceaanbodem.
Ik zou u een sprookje kunnen vertellen van een sub-
mariene habitat - een woning onder water - waar
landmeters maandenlang wonen en er elke dag met
hun aqualong of, op grotere diepten, in hun één-
of tweepersoonsduikboot of in een onderwaterauto
op uittrekken, gewapend met hun akoestische af
standsmeters en akoestisch-holografische opname
apparatuur.
Een sprookje - maar u herinnert zich de habitat-
proeven van de Franse pionier Cousteau. En wel
licht de zg. „sealab"-experimenten van de U.S.
Navy met 8 man gedurende 12 dagen op een diepte
van 200 meter [39], Dan het zg. „Tektite II"-pro-
gramma, onder auspiciën van het U.S. Department
of the Interior, waarbij 60 geleerden betrokken zijn
[40]. Dat speelt zich af in twee onderwaterlabora
toria, een paar honderd kilometer ten Z.O. van
het Nederlands-Franse eiland St. Maarten-San
Martin: een grote 5-persoons habitat op een diepte
van 35 meter en, op 65 meter, een klein lab voor 2
personen, dat minitat is gedoopt. Een eventueel bij
u aanwezig mannelijk superioriteitsgevoel zal een
zeer gezonde deuk krijgen als u verneemt dat van
de elkaar opvolgende vijfkoppige bemanningen, die
telkens twee weken achtereen onder water leven en
werken, er één geheel bestond uit vrouwelijke
oceanografen.
Kleine één- en tweepersoonsduikboten zijn er al
verschillende [41], maar die onderwaterauto die ik
ngt 71
203
