2.2 Opdracht tot het vervaardigen van een nieuwe
kaart van Nederland
In 1795 werd met steun van het Franse leger de
Republiek der Verenigde Nederlanden vervangen
door de Bataafse Republiek. Nadat in 1798 deze
republiek één en ondeelbaar was verklaard werd
door de Eerste Kamer van het „Vertegenwoor
digend Lichaam des Bataafschen Volks" een com
missie ingesteld die, naar Frans voorbeeld, een
nieuwe territoriale indeling moest maken in departe
menten, arrondissementen en gemeenten. Voor de
uitvoering van deze taak ontbrak echter een goede
kaart. De Commissie verzocht Krayenhofif, die door
zijn verrichtingen op vesting- en waterbouwkundig
gebied toen reeds bekendheid genoot, te willen ad
viseren over de mogelijkheid uit de bestaande
kaarten een nieuwe kaart van het grondgebied van
de republiek samen te stellen. Op voorstel van de
Commissie werd Krayenhoiïbij decreet van 10 okto
ber 1798 met de samenstelling van deze nieuwe kaart
belast. Als schaal werd gekozen I duim 800 Rijn
landse roeden (1:115200) terwijl aan de nauwkeurig
heid geen hogere eisen werden gesteld dan het doel
waarvoor de kaart bestemd was. Onder leiding van
Krayenhofif werden de nodige reducties uitgevoerd
doch reeds bij de samenstelling van het eerste van
de negen bladen bleek dat de nauwkeurigheid van
de oude kaarten te gering was om deze zonder meer
tot een sluitend geheel te verenigen. Krayenhofif be
sloot toen een driehoeksnet over het gehele gebied
te leggen. Dit werk was in 1811 voltooid (fig. 1).*
Afschriften van zijn waarnemingen en berekeningen
zond Krayenhofif in 1812 aan het Dépot de la
Guerre de France te Parijs (als Frans officier was hij
daartoe verplicht) en aan de Eerste Klasse van het
Koninklijk Instituut (thans Koninklijke Neder
landse Akademie van Wetenschappen) te Amster
dam. Het originele handschrift schonk hij in 1839
aan de bibliotheek van de Rijksuniversiteit te Leiden
[10, blz. 530],
ln 1812 voltooide Krayenhofif het manuscript van
een publikatie over zijn geodetisch werk dat in 1815
bij de Staatsdrukkerij werd gedrukt onder de titel:
„Précis historique des opérations géodésiques et
astronomiques, faites en Hollande, pour servir de
base a la topographie de eet état" [12]. Eerder, in
1813, had hij de uitkomsten van de driehoeksmeting
reeds gepubliceerd in zijn„Verzameling van Hydro-
graphische en Topographische Waarnemingen in
Holland" [13, tweede gedeelte].
Het geodetisch werk van Krayenhofif is, behalve
door Cohen Stuart [9], nauwkeurig geanalyseerd
door Van der Plaats [14] en Moor [15],
Hoewel het plan voor een nieuwe territoriale inde
ling reeds in 1801 werd losgelaten [16, blz. 82] werd
het werk aan een nieuwe kaart van Nederland toch
voortgezet. Deze kaart kwam echter veel later gereed
dan oorspronkelijk was gedacht hetgeen door de
onstabiele politieke situatie van die tijd alleszins
verklaarbaar is. In 1810, bij de inlijving van ons
land bij Frankrijk, waren van de negen hele en
drie halve kaartbladen drie bladen in gravure ge
reed [16, blz. 87] en [18, blz. 386]. Aan die kaart
werd toen de titel gegeven: „Chorographische
Kaart van Holland vereenigd met het Franse Rijk"
[16, blz. 87], ln 1811 werd op keizerlijk bevel het
door Lodewijk Napoleon in 1806 ingestelde Depöt-
Generaal van Oorlog, met alle meetgegevens en reeds
gereedgekomen kaarten, naar Parijs overgebracht
[17, blz. 68]. Het was de bedoeling dat de kaart in
Parijs voltooid zou worden doch bij de val van
Napoleon was nog geen enkel nieuw blad uitge
geven. In 1816 werd al het materiaal weer naar
Nederland teruggebracht. Het Depot-Generaal van
Oorlog was inmiddels opgeheven en de voltooiing
van de kaart werd opgedragen aan het in 1815 inge
stelde en onder leiding van generaal-majoor M. J.
de Man staande Topografisch Bureau [17, blz. 68].
In 1821 waren zeven bladen gegraveerd en dit jaar
wordt meestal aangehouden voor de officiële vol
tooiing van de kaart, ook door Krayenhofif zelf [10,
blz. 43]. Blad 7 werd in 1822 aangeboden doch het
laatste blad verscheen eerst in 1829. Hoewel Krayen
hofif met de na 1816 vervaardigde bladen geen be
moeienis meer heeft gehad, bleef zijn naam toch aan
de kaart verbonden, waarvan de officiële titel luidt:
„Choro-Topographische Kaart der Noordelijke
Provinciën van het Koningrijk der Nederlanden uit
gevoerd door het Topographisch Bureau van dezen
Staat volgens het ontwerp, de Geodesische en As-
Fig. 1 is de bijgevoegde losse kaart.
68
ngt 72
