te experimenteren. Ir. C. W. Corbet, thans in dienst
bij de Meetkundige Dienst van de Rijkswaterstaat
heeft toen een blanco band gevuld met landmeet
kundige programma's.
De machines van Hewlett Packard
De machines van Hewlett Packard, de HP's zoals
ze in de dagelijkse praktijk genoemd worden, bieden
zeer veel mogelijkheden. Dank zij het eenvoudige,
voor zichzelf sprekende toetsenbord, is het werken
met de machine zowel manuaal als programmatisch
beslist niet moeilijk. Hewlett Packard heeft een
reusachtig leveringsprogramma van elektronische
apparatuur. Computers vormen daarvan „slechts"
een onderdeel. De HP-tafelcomputers zijn uitermate
bedrijfszeker.
De beide modellen 9100A en 9100B die op een
aantal landmeetkundige bureaus in gebruik zijn,
zijn inmiddels al weer opgevolgd door de 9800-
serie.
Een bijzonderheid van de machines uit deze nieuwe
serie is dat naast de sexagesimale verdeling en de
radialen ook onze vertrouwde centesimale ver
deling als „hardware" aanwezig is. Het aansluiten
van de verdeling kan zowel met de hand als pro
grammatisch geschieden. Bij het model 9810 geeft
een lichtje aan welke verdeling is aangesloten.
De machines lenen zich uiteraard bijzonder goed
voor landmeetkundig werk. Vooral in de Bonds
republiek beschikken vele bureaus over een of meer
van deze machines. Het voordeel hiervan is dat de
koper van een HP-machine een uitgebreide land
meetkundige programmabibliotheek bijgeleverd
krijgt.
De modellen van de 9800-serie kunnen worden uit
gerust met verwisselbare ROM's, zoals gezegd een
afkorting van Read Only Memory. We geven de
voorkeur aan een goed Nederlands woord: blok-
geheugen.
Het blokje van vijftien toetsen links in de machine
(zie afb. 7) is bij de standaarduitvoering van de
machine nog zonder betekenis. Men kan er niets
mee doen. Men kan echter een blokgeheugen kopen
(kosten circa ƒ2000,en dit aanbrengen in het
linkervak van de drie vakken boven de zichtbare
rekenregisters. De vijftien toetsen krijgen dan als
Afb. 7. Het model 9810 van Hewlett Packard.
het ware een opschrift en een betekenis. Brengt men
het mathematische blokgeheugen in, dan kunnen
met de toetsen goniometrische, cyclometrische,
logaritmische en exponentiële functies worden be
paald. Voorts twee toetsen voor het omzetten van
rechthoekige coördinaten in poolcoördinaten en
omgekeerd. Deze beide toetsen worden praktisch
bij elke landmeetkundige berekening gebruikt. Voorts
zorgt het blokgeheugen ervoor dat de machine ge
schikt gemaakt kan worden voor het rekenen met
complexe getallen. Zonder meer kan gesteld worden
dat voor landmeetkundig werk de aanschaf van een
mathematisch blok noodzakelijk is. Alleen om
budgettaire redenen zou men zich kunnen behelpen
met alleen de standaardmachine maar niet langer
dan een jaar.
De blokgeheugens zijn verwisselbaar. Het wis
kundige blok eruit en vervangen door een statistisch
blok doet de machine als bij toverslag veranderen.
Allerlei berekeningen die vaak voorkomen in de
statistiek liggen nu onder de vijftien toetsen ver
scholen. Zogenaamde „overlays" kunnen over het
toetsenbord worden gelegd en zorgen voor de bij
passende onderschriften.
Een derde mogelijkheid biedt het „User Definable
Block". Wanneer dit geheugen ingebracht is kan
de gebruiker negen zelfgekozen functies aan de
toetsen toekennen. In principe kunnen dit land
meetkundige berekeningen zijn die dus met een
druk op de knop kunnen worden aangeroepen.
Bij het model 9810 moet de printer apart worden
gekocht. De machine kan ook alfanumerieke uit
voer leveren. Hiertoe is een speciaal blokgeheugen
nodig. De alfanumerieke uitvoer verhoogt de lees
baarheid van de papierstrook aanzienlijk. Men
moet echter wel bedenken dat elk lettertje één pro-
grammastap kost en elk woord nog eens drie pro
grammastappen extra. Dat betekent dat men bij
het kopen van een alfanumeriek blok een machine
ngt 72
181
