verschil; een ponskaart kost een cent en een magne
tische kaart niet zelden tien gulden. Ponsmateriaal
is echter eerder beschadigd en werkt veel en veel
trager.
De mogelijkheid om een programmabibliotheek op
te bouwen is van zo grote betekenis dat men gerust
kan zeggen dat programmeerbare machines die de
programma's niet uitwendig kunnen bewaren onge
schikt zijn voor gebruik op een landmeetkundig
bureau. Juist bij het intikken van de programma's
maakt men veel fouten die dikwijls niet gemakkelijk
hersteld kunnen worden. Wanneer het intikken van
een programma kan worden beperkt tot eenmaal
en daarna nooit weer, is ons dat des te liever.
Een magnetische kaart kan twee programma's be
vatten. De magnetische band, gewoonlijk opgeborgen
in een cassette kan meer programma's bevatten.
Dit heeft veel voordelen. Op een bandje kan men
bijvoorbeeld alle programma's vastleggen die kun
nen worden gebruikt bij een matenplan. De band
wordt ingelezen en met een druk op een genummerde
toets kan men het gewenste rekenprogramma op
roepen. Vooral de machines van het merk Wang
leveren op dit punt bijzondere prestaties.
Andere machines kunnen vaak gekoppeld worden
aan randapparatuur waardoor dezelfde mogelijk
heden ontstaan. In het algemeen is dit echter duur
der. Magnetische banden en kaarten die beschreven
zijn met een of meer programma's kunnen weer
worden uitgewist en beschreven worden met andere
programma's. Het is natuurlijk wel verdrietig als
een met zorg samengesteld programma door een
bedieningsfout ongewenst wordt uitgewist. De
kaarten en banden moeten daarom wel een beveili
ging hebben tegen dit ongewenste uitwissen. Meestal
is deze aanwezig in de vorm van het afknippen van
een hoekje van de kaart of het breken van een
plastic lipje in de cassette. Behoudens het aan
wenden van min of meer ingewikkelde trucs kan de
kaart of band nooit meer worden uitgewist.
De in- en uitvoer
Bij de tafelcomputer verschijnen de resultaten ge
woonlijk met verlichte cijfertjes in een venster. Er
zijn verschillende technische uitvoeringen. We gaan
hierop niet nader in. Wel merken we op dat bij zon
licht sommige machines slecht zijn af te lezen. De
verlichte cijfertjes kunnen het tegen het zonlicht
niet bolwerken en men moet dan voortdurend de
zonwering of de gordijnen sluiten. De afleesbaarheid
van het venster bij zonlicht is een punt waarop men
bij de aankoop moet letten.
Naast het zichtbaar worden van de resultaten in een
venster hebben we ook graag de in- en uitvoer op een
papierstrook. De hogere prijs die dit in enkele ge
vallen meebrengt is dat zeker waard. Ideaal is de
uitvoer op een betrekkelijk smalle telstrook echter
ook weer niet. De rekenaar die druk in de weer is,
is op een gegeven moment omringd door opkrullende
strookjes. Deze strookjes bemoeilijken vaak een
goede archiefverzorging. De rekenaar die dagelijks
met een tafelcomputer omgaat ziet daarom ver
langend uit naar een schrijfmachine die aan de tafel
computer gekoppeld kan worden. Naast getallen-
uitvoer beschikt hij dan ook over alfanumerieke uit
voer (letters, leestekens, enz.). Het is dan mogelijk
de uitvoer zeer overzichtelijk in tabelvorm met op
schriften af te leveren. Het is jammer dat de kleinere
landmeetkundige diensten bij de aanschaf van een
gekoppelde schrijfmachine gewoonlijk op budget
taire problemen stoten. De aanschaf van een ge
koppelde schrijfmachine kost gewoonlijk rond
ƒ10.000,—.
De Hewlett Packard machines uit de 9800 serie be
zitten de mogelijkheid tot alfanumerieke uitvoer op
de papierstrook. Dit verhoogt de leesbaarheid van
de stroken zeer en verruimt ook de gebruiksmoge
lijkheden van de machine. Door het afdrukken van
in het programma opgenomen vragen en antwoor
den maakt men het gebruik van de machine voor
leken (d.w.z. leken op het gebied waarop het pro
gramma betrekking heeft) aanzienlijk eenvoudiger.
Een van de grote voordelen van de tafelcomputer
is de geruisloosheid. Gewoonlijk is slechts het
suizen van de ventilator hoorbaar. Dit voordeel kan
echter volkomen teniet worden gedaan door het
afdrukmechanisme. Vaak bestaat het afdrukmecha-
nisme namelijk uit een sneldraaiende metalen cylin
der waarop zich de matrijsjes van de cijfers bevinden.
Op het juiste ogenblik slaat een hamertje het papier
via een inktlint tegen de rol. De bezitters van een
Olivetti Programma 101 die het printmechanisme
ngt 72
177
