Onderzoek en onderwijs op het gebied van de
instrumentele geodesie
1. Inleiding
Bij verschillende afdelingen van de Technische
Hogeschool, met name bij de afdeling elektro
techniek, gaat men er bij het opstellen van een
nieuw studieprogramma van uit dat de kennis die
een ingenieur tijdens zijn studie heeft verworven na
vijf jaar grotendeels is verouderd. Hoewel naar
mijn mening de veranderingen in de geodesie niet
zo spectaculair zijn, gaat de ontwikkeling vooral
op het gebied van de instrumentele systemen thans
zeer snel.
In het verleden is weinig aandacht aan instrumenten
besteed. Ze waren betrekkelijk goedkoop en weinig
gecompliceerd. Deze situatie is nu wel volledig ver
anderd, de instrumentele systemen zijn vooral elek
tronisch zeer gecompliceerd en vragen hoge inves
teringen.
Het is logisch dat hieraan in het nieuwe studie
programma meer aandacht zal worden besteed. Bij
onderwijs op dit gebied gaat het niet alleen om de
behandeling van de technische aspecten maar ook
om economische, bedrijfskundige en sociologische
problemen, die bij de invoering van geautomati
seerde systemen een rol kunnen spelen. Mogelijk
kan hierbij onderwijs in algemene systeemtheorie,
bedrijfsleer, bedrijfseconomie en sociologie een be
langrijk hulpmiddel zijn.
In deze voordracht zal ik op de volgende onder
werpen nader ingaan:
- Welke ontwikkelingen kunnen in de instrumen
tele geodesie onderkend worden.
- Welke beperkingen bestaan er voor de ontwikke
ling van geodetische instrumenten.
- Welke elementen kunnen aan instrumenten wor
den onderscheiden.
- Onderwijs en onderzoek in de instrumentele
geodesie.
2. Welke ontwikkelingen kunnen in de
instrumentele geodesie worden onderscheiden
In de terrestrische landmeetkunde is thans vooral de
ontwikkeling in de elektronische tachymetrie erg
spectaculair. De bezoekers van de Deutscher
Geodatentag, die dit jaar in september in Braun
schweig werd gehouden, zullen verbaasd hebben ge
staan over de ontwikkelingen die zich in één jaar op
dit gebied hebben voorgedaan. Deze zijn zo groot ge
weest door de vinding van de micro-miniaturisatie
in de elektronica, een techniek waar ik later op
terug kom.
Hoewel in het begin niet erg duidelijk was welke
combinatie van meetinstrumenten bij elektronische
tachymetrie te voorschijn zou komen, tekenen zich
nu duidelijk twee stromingen af.
In de eerste plaats worden nu kleine afstandmeters
vervaardigd, die bij een meetbereik van 2 km een
nauwkeurigheid van ongeveer 1 cm hebben. Een
dergelijk klein instrument kan nu in zijn geheel op
een theodoliet worden geplaatst. Met gebruik
making van een kleine handcomputer kan een vol
ledig tachymetrieprogramma worden afgewerkt en
kunnen ook horizontale lengten en hoogteverschillen
in het terrein worden uitgezet. In de tweede plaats
worden volledig geïntegreerde elektronische tachy-
meters ontwikkeld waarmee horizontale en ver
ticale richtingen, horizontale en schuine lengten en
hoogteverschillen kunnen worden gemeten. Deze
grootheden kunnen in het terrein automatisch wor
den geregistreerd, tesamen met de nummers en
codes van de gemeten punten. Zie literatuur [1]
en [2],
De sinds jaren bestaande strijd om de vraag of men
bij instrumenten special purpose computers moet
ontwikkelen, of dat men general purpose computers
kan gebruiken, is eigenlijk nog steeds niet opgelost,
omdat men beide soorten nu gemakkelijk erg klein
kan maken.
In de fotogrammetrie doen zich op het gebied van
de instrumenten ook interessante ontwikkelingen
voor. De basisinstrumenten blijven nog steeds de
analoge uitwerkingsinstrumenten en de stereo-
comparatoren. Omstreeks 1964 komen voor het
M. J. M. BOGAERTS
ZUSAMMENFASSUNG
Unterricht und Untersuchung in der instrumentellen Geodasie.
In diesem Vortrag wird auf die folgenden Aspekte naher eingegangen. Welche Entwick-
lungen können in der instrumentellen Geodasie anerkannt werden. Welche Beschran-
kungen bestehen bei der Entwicklung von geodatischen Instrumenten. Zwischen welche
Elementarteile kann man unterscheiden.
68
ngt 73
