eerst de orthoprojectoren op de markt. Dit is een
zeer belangrijke ontwikkeling in de fotogrammetrie,
alhoewel reeds in 1931 een prototype van een
orthoprojector bestond. Met een dergelijk instru
ment, in Nederland differentiële onthoeker ge
noemd, worden van het aardoppervlak orthofoto's
gemaakt die dezelfde meetkundige eigenschappen
hebben als een kaart. Een bijprodukt van een ortho-
foto is een kaart met zogenaamde dropped lines
waaruit een hoogtelijnenkaart kan worden ver
vaardigd. Met behulp van deze methode kan men
zeer snel fotokaarten maken, hetgeen voor de ver
vaardiging van kaarten met veel topografische
details een groot voordeel is.
In Japan gaat men een 1 O-jaren-programma voor
kadastrale kaartering toepassen met behulp van
orthofoto's. Het betreft hier een gebied van 85.000
km2 met kaartschalen 11000, 1:2500 en 15000.
In Frankrijk worden per jaar 5000 orthofoto-kaart-
bladen op schaal 1:2000 van stedelijke gebieden ge
produceerd. Men probeert overal deze nieuwe
methode van fotokaartvervaardiging vergaand te
automatiseren. Zie [3]. Wij bevinden ons dus
midden in deze interessante ontwikkeling. Een ge
deelte van deze automatisering is het meten van
parallaxen met behulp van elektronische hulp
middelen zonder tussenkomst van de waarnemer.
Zie [4], Dit elektronisch meten van de parallax ge
beurt in twee gedeelten:
1. Omzetten van de fotografische dichtheden van
het stereopaar in elektronische signalen. Deze
bewerking wordt scannen genoemd. Dit kan
bijvoorbeeld mechanisch gebeuren met een
Nipkow-schijf of elektronisch met een kathode-
straalbuis.
2. Vergelijken van deze elektrische signalen in een
correlator. Hierin wordt de mate vancorrelatie be
paald tussen de beelden van de twee stereofoto's.
Deze scanners en correlatoren kunnen worden ge
bouwd in de fotogrammetrische basisinstrumenten.
Tevens kunnen in deze instrumenten zogenaamde
encoders worden gebouwd voor het automatisch
meten van rotaties en translaties die plaatsvinden.
Encoders kunnen zijn codeschijven of codelinialen
die afgelezen worden met behulp van lampjes en foto-
elektrische cellen.
De signalen van de encoders worden doorgegeven
naar een besturingseenheid (een computer). Hier
mee kunnen de noodzakelijke bewegingen van de
uitwerkingsinstrumenten automatisch worden be
rekend en uitgevoerd. Tot nu toe is men met deze
instrumenten nog niet verder gekomen dan het
automatisch vervaardigen van orthofoto's en
hoogtelijnenkaarten en het automatisch laten uit
voeren van relatieve oriënteringen. Vrijwel al deze
geautomatiseerde fotogrammetrische systemen be
vinden zich in het stadium van een prototype. Een
andere vorm van automatisering nl. automatische
registratie van meetgegevens wordt in de foto
grammetrie sinds geruime tijd toegepast.
Een andere belangrijke ontwikkeling voor de foto
grammetrie is de methode van de digitale kaartering.
Men probeert hiervoor geïntegreerde systemen te
ontwikkelen waarbij fotogrammetrische uitwerkings
instrumenten, digitizers, tekenmachines en data
banken op een of andere manier gekoppeld worden.
Instrumenteel gezien betekent dit het ontwerpen
van zogenaamde interfaces.
Digitale kaartering is echter niet een specifiek foto
grammetrische aangelegenheid. Naast de meet
gegevens uit luchtfoto's zijn ook gegevens die met
behulp van terrestrische metingen en uit ander
kaartmateriaal worden verkregen, de basis van
waaruit een digitale kaart wordt samengesteld.
Digitale kaartering zou men kunnen omschrijven
als het in een geheugen (databank) opbergen van de
coördinaten van de topografische details met de bij
behorende puntnummers, coderingen en teken
instructies. Met deze gegevens kunnen voor ver
schillende gebruikers van het gemeten gebied
kaarten op verschillende schaal en met verschillende
inhoud worden getekend. Bovendien kunnen hier
mee statistische en boekhoudkundige berekeningen
worden uitgevoerd voor bijvoorbeeld beheers-
administraties. Het is duidelijk dat het opbouwen
en muteren van dergelijke bestanden met gegevens
een kolossaal karwei is.
Hier komen we overigens op het terrein van de
administratieve informatica.
Digitale kaartering is mogelijk geworden door de
instrumentele ontwikkelingen van elektronische
tekenmachines, digitizers en computers.
Congres „Onderwijs en Onderzoek in de Geodesie"
ngt 73
69
