plaats met het door hen ontwikkelde systeem en dus
ook geen regelmatige inwinning. Wel is het systeem
toegepast op enkele zgn. pilot-projects.
Behalve de positie van de objecten moet ook het
resultaat van de interpretatie ervan opgeslagen
worden. Dit wordt gedaan met behulp van een
codering; een omschrijving zowel naar aard als
naar inhoud van een topografisch object in een voor
de computer acceptabele vorm.
In het afgelopen decennium zijn er meer dan 1500
artikelen verschenen over de techniek (input, code
ring, verwerking en output) van het digitaal kaar
teren. Reeds eerder heb ik over die techniek ge
schreven (zie Geodesia, febr. 1972) en zeer recente
lijk is een rapport verschenen over een onderzoek
dienaangaande, verricht door de TH te Delft (zie
NGT mei 1973). Hoewel de codering van essentieel
belang is bij het digitaal kaarteren, wil ik, gezien de
grote hoeveelheid informatie die hierover beschik
baar is, er hier niet verder op ingaan. Belangrijker
is de toepassingsmogelijkheid voor de gebruiker.
4 Het gegevensbestand en de daaruit te vervaardigen
kaart
De realisering van de wensen van gebruikers ten
aanzien van een G.B.K. zijn van groot belang voor
het welslagen ervan. Het voor een G.B.K. opgezette
bestand moet de volgende mogelijkheden bieden:
- vrije toegang voor elke gebruiker zowel wat in
voer als wat uitvoer betreft. Hierdoor kan elke
gebruiker zijn eigen kaartinhoud bepalen.
- interpretatie en selectie (volgens gebruikers
wensen) van alle in het bestand aanwezige ge
gevens.
- revisie van het bestand naar aanleiding van muta
ties in de erin opgeslagen gegevens.
- tenminste een grafische uitvoer met een symbo
liek zoals op de reeds bestaande grootschalige
kaarten.
- bescherming tegen ongeoorloofde veranderingen.
Het bestand behoeft niet alleen uit topografische
gegevens te bestaan. Ook niet zichtbare gegevens
als ondergrondse leidingen, dito grenzen en alfa
numerieke gegevens (benamingen en/of oppervlakte-
cijfers, etc.) zouden in een bestand kunnen worden
opgenomen en verwerkt kunnen worden.
5 Produktie
Een automatische opzet van het kaartvervaardi-
gingsprocédé is nogal kostbaar. Behalve de aan
schaf van een computer met nevenapperatuur
300.000,zijn voor de inwinning van de
gegevens registratie-apparaten nodig, waarvan de
kosten tussen de 50.000,en 150.000,liggen
en een tekenautomaat die ongeveer 600.000,
kost. Programma's moeten ook geschreven worden.
Daarvan is bekend dat ze meestal duurder zijn dan
de apparatuur.
Tegenover de hoge investeringskosten, die het digi
taal kaarteren met zich meebrengt, staan bespa
ringen in werktijden. De produktie zoals die in 1969
en 1970 bij verschillende diensten op gang is geko
men, heeft echter nog niet die betrouwbare kosten/
baten-analyses kunnen opleveren, welke nodig zijn
om een vergelijking te kunnen maken met de con
ventioneel vervaardigde kaart. Er dient met cijfers
dan ook voorzichtigheid in acht genomen te wor
den, omdat het meestal gaat om speciale toepas
singen op speciale gevallen. Alle hierna gegeven
voorbeelden betreffen kaarten in een schaal-range
van 1:750 tot 1:1250. In vergelijking met een
G.B.K. zoals voorgesteld door de commissie G.B.K.
in haar interimrapport, bevatten deze kaarten veel
meer details, zodat rechtstreekse vergelijking niet
mogelijk is. Relatieve cijfers, in vergelijking tot
soortgelijke objecten die binnen diezelfde diensten
zijn uitgevoerd, zijn echter wel interessant.
Bij het ontwerpen van het ADM-systeem (automati
cal Digital Mapping) in 1969 voor het Canadese
Department of Highways is een kosten/baten-ana-
lyse gemaakt. Daaruit vloeide de verwachting voort,
dat de kosten per kaart ongeveer 46% lager zouden
komen te liggen dan bij toepassing van de conven
tionele manier. Het aantal bestede manuren zou
58% gaan bedragen, en de produktiesnelheid zou
75% tot 80% hoger komen. Over de baten is weinig
gepubliceerd.
Kolonel R. C. Gardiner Hill schrijft in zijn con
clusie over de toepassing van het digitaal kaarteren,
na ruim één jaar ervaring, dat de Ordnance Survey
er drievoudig voordeel van verwacht: a) het ont
wikkelen van een nieuw produkt, b) een econo-
ngt 73
139
