22 Rapport van de Commissie Grootschalige Basiskaart
van op het kadastrale plan (zie afbeelding 2). Dat kadastrale
plan dateert in zo'n geval meestal uit de 19e eeuw en, hoewel
naar de inhoud up to date, is het naar de vorm mistekend en
dus ongeschikt voor ontwerp en uitvoering van de gedetail
leerde structuurplannen. Het grootste gedeelte van de ruim
24.000 kadastrale bladen bestaat uit zulke niet-gemoderni-
seerde plans. Ondanks de erkenning dat de taak van het
Nederlandse kadaster al sedert een halve eeuw niet meer in
hoofdzaak bestaat uit de administratie van de grondbelasting
en de registratie van zakelijke rechten op onroerend goed is
de her-kaartering achterwege gebleven.
Leidingenregistratie
Niet alleen de her-kaartering van kadastrale plans, om daar
mee een bijdrage te leveren aan de behoeftebevrediging inzake
grootschalige basiskaarten, maar ook de centrale registratie
van de leidingen onder en boven de grond is een taak die
door velen aan het Kadaster toegedacht wordt. Laten we
nader op de behoefte aan centrale Nederlandse leidingen
registratie ingaan.
Men kan zonder overdrijving stellen dat er in Nederland een
chaotische toestand heerst ten aanzien van het op kaarten
aangeven van leidingen. Energievoorzieningsbedrijven (elek
triciteit, gas, olie), industrieën (vloeistoffen en elektriciteit),
spoorwegen, PTT, waterleidingbedrijven, rioleringen enz.
enz. hebben in de loop van tientallen jaren leidingen gelegd,
die soms goed, maar vaker minder goed met maten op kaar
ten zijn vastgelegd en in een register van het betreffende be
drijf zijn opgetekend. In de loop der jaren vervallen er lei
dingen, worden er nieuwe gelegd en raakt de registratie op de
kaarten en in de boeken in de war.
Erger is dat het ene bedrijf niet weet waar een ander bedrijf
zijn leidingen heeft liggen. Men beschadigt leidingen bij
graafwerken of men zoekt lang voor een vermiste leiding is
gevonden. Funeste gevolgen daarvan zijn ongelukken, kosten
en tijdverspilling.
Wie de industrialisering en urbanisering van Nederland ge
durende de laatste 25 jaar even op zich laat inwerken komt
tot de conclusie dat er naast het zichtbare Nederland nog een
onzichtbaar Nederland is, dat tot op heden niet op een natio
naal kaartwerk staat afgebeeld: de grootschalige leidingen-
kaart. Dat hierin verandering dient te komen is duidelijk.
Grote delen van Nederland kunnen als één uitgestrekt fa
brieksterrein beschouwd worden, één uitgestrekte woon
machine, waarvan de werktuigbouwkundige tekening is zoek
geraakt of nooit gemaakt werd.
In de kringen van het landmetersberoep ijvert men voor een
centraal register van leidingen onderbrengen. Waar deze
centrale leidingencentrale ook komt, men zal aldaar over
moderne grootschalige kaarten moeten beschikken, want de
registratie zal een belangrijk grafisch aspect verkrijgen.
In de naaste toekomst zal het aantal leidingen door Nederland
sterk toenemen. Daarbij zullen ook leidingen zijn waarmee
voor de gezondheid gevaarlijke stoffen of ladingen getrans
porteerd worden. Er zullen ook leidingen bij zijn waarvan
de beschadiging een ramp kan veroorzaken. Tot op heden
heeft de regering zich niet bezorgd getoond over deze toe
stand en over dit vooruitzicht. Ondergetekende vindt dit een
slordige situatie, niet in overeenstemming met het zorgvul
dige beleid dat ten aanzien van anderssoortige centrale regis
traties gevoerd wordt.
In juni 1972 is bij het Staatsdrukkerij- en Uitgeversbedrijf te
's-Gravenhage verschenen het Rapport van een door de Staats
secretaris van Financiën ingestelde werkgroep Leidingen
registratie. In dit rapport is opgenomen een ontwerp van Wet
op de Leidingenregistratie.
Ruilverkavelingen
Bij de Cultuurtechnische Dienst zijn nauwkeurige cijfers be
schikbaar over de totale her-verkavelde oppervlakte van
Nederland. Honderdduizenden hectaren landbouwgrond
hebben een nieuw patroon gekregen en, hetgeen relevant voor
dit artikel is, een nieuwe grootschalige kaait, meestal 1:2000.
Wie dacht dat daarmee een belangrijke bijdrage geleverd
werd aan de produktie van een standaard-basiskaart van
Nederland komt bedrogen uit. Er wordt door het Kadaster
een in het Rijksdriehoeksmetingsstelsel hermeten kadastrale
kaart afgeleverd. Deze nieuwe ruilverkavelingsplans wijken
qua inhoud praktisch niet af van de oude kadastrale plans.
De schone gelegenheid om topografisch-gedetailleerde plans
af te leveren waarop onmiddellijk structuurplannen, tracés,
uitbreidingsplannen etc. ontworpen zouden kunnen worden
werd niet aangegrepen. Ook de bladindeling sloot niet aan op
de bladindeling van de Topografische kaart 110.000 die toch
in de ruimtelijke ordening van Nederland een regulerende
functie heeft.
Wanneer we de kaarteringstaak van Nederland vanuit een
centraal geplaatst motief willen zien, zal eenmaal de auto
nome opvatting over de inhoud en vorm van grootschalige
plans moeten verdwijnen. De honderdduizenden hectaren
ruilverkaveling hebben een teleurstellende kartografie opge
leverd, terwijl de ruilverkavelaars het goede kartografische
produkt eigenlijk al in handen hebben gehad, namelijk de
grootschalige moderne luchtfoto's, die in sommige gebieden
de topografische kaart acht jaren vóór waren.
Juist bij het grootbedrijf van de miljoenen verslindende ruil
verkaveling dient de overheid attent te zijn op goedkoop te
verkrijgen bijprodukten, die aan de gehele gemeenschap ten
goede komen, in casu moderne grootschalige plans, die qua
inhoud uitgaan boven de abstracte figuratie waarmee voor
namelijk het Kadaster gebaat is.
Urbanisatie
Bij de voorbereiding van stadsontwikkelingen, streekplannen,
wegenaanleg, industriële vestigingen, kortom in het algemeen
die handelingen met onze grond die niet uit cultuurtechnische
werkzaamheden voortkomen is het gemis aan een groot
schalige basiskaart vaak de eerste teleurstelling die de ont
werpers te incasseren krijgen. Toch moet die basiskaart zo
snel mogelijk op tafel komen uit welke eis vaak de vreemd-
soortigste kartografische handelingen voortvloeien die de
deskundige landmeters en geodeten de haren te berge doen
rijzen. Zulke gebrekkige toestanden doen zich uiteraard niet
voor in de grote gemeenten waar men over een goed geoutil
leerde technische dienst beschikt maar wel in kleine gemeenten
waar men tot dan toe nooit met zulke technische problemen
geconfronteerd was geweest.
Bij een inventarisatie van het beschikbare kaartmateriaal
waaruit de gewenste basiskaart samengeflanst wordt komt
men vele stukken tegen die qua inhoud helemaal niet geschikt
waren om voor moderne technische planning gebruikt te wor-
242
ngt 74
