Kostenberekeningen Bijlage B
Rapport van de Commissie Grootschalige Basiskaart 25
1 Opdracht
Om het onderzoek dat door de Commissie GBK werd ver
richt te bespoedigen, werden enige werkgroepen belast met
de opdracht gegevens te verzamelen omtrent de kosten van
de vervaardiging van lijnen- en fotokaarten van landelijk
gebied. In het stadium waarin op dat moment (1972) het
onderzoek verkeerde, meende de commissie zich tot landelijk
gebied te moeten beperken en aanvaardde daarvoor de om
schrijving: geheel Nederland met uitzondering van die ge
bieden die door het Kadaster zijn of worden afgebeeld in het
stelsel van de Rijksdriehoeksmeting op de schaal 11000 of
groter.
Bij de uitwerking van de opdracht werd ervan uitgegaan dat
voor deze landelijke gebieden een nieuwe kaartering 1:2000
moet worden uitgevoerd door toepassing van de luchtfoto-
grammetrie.
De werkzaamheden voor foto- en lijnenkaarten, op dezelfde
schaal van hetzelfde gebied, hebben een gemeenschappelijk
gedeelte in de luchtfotografie, het gebruik van terrestrische
paspunten en de aerotriangulatie. Fotokaarten kunnen daar
na worden vervaardigd door gewone ontschranking, of door
differentiële ontschranking (orthofoto's) als het gebieden met
veel bodemreliëf betreft. Lijnenkaarten ontstaan door uit
werking in stereoscopische kaarteringsinstrumenten. De in
houd van de lijnenkaart werd bij het verstrekken van de op
dracht beperkt tot: begrenzingen van wegen, kanten van
wegverhardingen, waterwegen en sloten, onder- en boven
kant dijken, heggen, dakomtrekken van opstallen en aan
duidingen van aaneengesloten hoge begroeiing. Er werd afge
zien van vóór- of naverkenning (controle en aanvulling door
terreinbezoek).
Bij de vervaardigingswijzen moest rekening worden gehou
den met de mogelijkheid dat op verzoek vergrotingen op de
schaal 11000 kunnen worden geleverd.
De bedoeling van de opdracht was niet een produktieschema
voor de toekomstige kaartvervaardiging te ontwerpen, maar
het resultaat diende de commissie inzicht te geven in de
kosten die bij grootschalige kaarteringen voor de basiskaart
een rol spelen.
2 Werkwijze
Met medewerking van deskundigen van de grote landmeet
kundige rijksdiensten (KADOR, Meetkundige Dienst van de
Rijkswaterstaat en Topografische Dienst) werden drie werk
groepen gevormd voor de bestudering van
1. de kosten van de luchtfotografie en de aerotriangulatie;
2. de kosten van de vervaardiging van fotokaarten;
3. de kosten van de vervaardiging van lijnenkaarten.
Voor alle onderdelen van het produktieproces werd gebruik
gemaakt van de ervaring, van vóór- en nacalculaties en van
gegevens betreffende werktijdverantwoording van de ge
noemde diensten.
De extrapolatie die nodig is om te komen tot een tijd- en
kostenbasis voor een dienst die zich uitsluitend bezighoudt
met éénsoortig werk, nl. de produktie van grootschalige
basiskaarten, is gevaarlijk. Daarom dienen de uitkomsten
meer als een gespreksbasis dan als exacte calculatiegroot
heden te worden beschouwd. De gevolgde methode houdt
tevens in, dat er is uitgegaan van conventionele werkwijzen.
Het is zeer goed mogelijk dat andere methoden voor een
dienst die een groot continu verlopend seriewerk moet ver
richten, tot aanzienlijke kostenbesparingen kunnen leiden.
Hierbij kan worden gedacht aan de toepassing van moderne
navigatiesystemen, waardoor de aerotriangulatie wordt ver
eenvoudigd; aan het gelijktijdig fotograferen op verschillende
schalen; aan automatisering van de uitwerking, enz.
Als basis voor de studie is een bladinhoud van 1 km2 ge
nomen. Afgebeeld op de schaal 1:2000 betekent dit een raam-
kaart van 50x50 cm. Hoewel in de besprekingen van de
Commissie GBK nog geen definitieve keuze was gedaan,
waren de meest genoemde formaten 50x50 en 50 x 100 cm,
d.w.z. één of twee eenheden van 1 km2.
De kostenberekening is gebaseerd op het loon- en prijspeil van
januari 1973. Voor verschillende onderdelen werd gebruik
gemaakt van het verslag van de werkgroep „Tariefopbouw
van door het rijk aan derden bewezen diensten" van het
Ministerie van Financiën (1969).
3 Enige onderdelen van liet produktieproces
3.1 De fotografie
Bij de keuze van het cameratypc en de opnameschaal is de
werkgroep er van uitgegaan dat de opnamen geschikt moeten
zijn voor de vervaardiging van fotokaarten en van lijnen
kaarten. De keuze wordt dan het meest bepaald door de
eisen die aan de produktie van fotokaarten worden gesteld:
a. zo mogelijk moet een fotokaart (1 km2 op 1:2000) zonder
montage worden verkregen: I kaart uit I opname;
b. de kwaliteit moet zodanig zijn dat een vergroting naar
11000 nog een aanvaardbaar resultaat geeft;
c. de invloed van plaatselijke hoogteverschillen op de beeld
verschuiving moet zo klein mogelijk zijn.
Met betrekking tot het cameratype zal voor foto- en lijnen
kaarten van een compromis sprake moeten zijn: de foto
kaart vraagt om een lange brandpuntsafstand, maar de uit
werkingsinstrumenten voor kaartering uit stereoparen zijn
daarvoor niet onbegrensd ingericht. De keuze zal daarom
mede afhankelijk zijn van de uitwerkingsmogelijkheden die
de uitvoerende dienst ter beschikking staan.
Ten aanzien van de beeldkwaliteit werden er, met mede
werking van de Meetkundige Dienst van de R.W.S. en de
Topografische Dienst, enkele proeven gedaan. Van bestaande
opnamen van hetzelfde gebied op de schalen 16000 en 13500
werden vergrotingen op 1:2000 vervaardigd en op verschil
lende wijzen gereproduceerd: als bromide-afdruk, halftoon
ngt 74
245
