26 Rapport van de Commissie Grootschalige Basiskaart
lichtdruk, gerasterde lichtdruk en offsetdruk. De resultaten
werden in het betreffende terrein gewaardeerd. Uit de con
clusies kan samenvattend worden vermeld dat uit beide
opnameschalen dezelfde hoeveelheid informatie kan worden
verkregen. Alle reprodukties waren zeer goed leesbaar.
Slechts in enkele minder contrastrijke offsetdrukken waren
de afbeeldingen van kleine details verloren gegaan.
Als uitgangspunt voor de kostenberekening werd de opname-
schaal 1:6000, met =30 cm en het formaat 23x23 cm,
gekozen. Voor het fotograferen van grote aaneengesloten
gebieden (blokken van ongeveer 500 km2) werd een contract
prijs van 110,per opnamekilometer aangehouden.
3.2 De aerotriangulatie
Ten aanzien van de triangulatie en blokvereffening is een
aantal basishandelingen te onderscheiden, waarvan tijd en
kosten uit ervaringsmateriaal kunnen worden beschreven.
Voor de volgende onderdelen bestond een zeer goede over
eenstemming van de cijfers die verschillende diensten konden
overleggen.
3.2.1
De puntsoverdracht inclusief de voorbereiding: voor de
overdracht van 4-6 punten per model kan gemiddeld een
half manuur per model worden gerekend.
3.2.2
Bij hetzelfde aantal punten dient voor de meting in een stereo
instrument een half manuur per model te worden aange
houden.
3.2.3
De voorbereiding en foutenopsporing bij de berekening is op
een kwart manuur per model te stellen (bij grote blokken van
500-1000 modellen).
3.2.4
De computerberekening kan (eveneens bij grote blokken) op
ƒ10,per model worden begroot.
3.2.5
Het aantal benodigde terrestrische paspunten hangt af van
de grootte en vorm van het blok.
Als vuistregel kan worden aangenomen: langs de randen van
het blok in de vliegrichting I punt per 4-6 modellen en lood
recht op de vliegrichting 1 punt per drie stroken 2m/A+2s/3
bij ,v stroken van /«modellen). Bij uitbesteding van werkzaam
heden kunnen de kosten voor verkenning, eventueel signali-
sering, meting en berekening van de paspunten gemiddeld op
550,per punt worden geschat.
3.2.6
Uit de voorgaande onderdelen van de triangulatie kan niet
door optelling een kostencijfer voor het geheel worden ver
kregen. Het was moeilijk algemeen geldende normen op te
stellen voor bijkomende werkzaamheden: leiding, planning,
controle op uitvoering en kwaliteit, toezicht, foutenopsporing,
afwerking, administratie, het aandeel van overheadkosten in
deelwerkzaamheden, etc. De werkgroep koos daarom als
methode: de opstelling van een modeldienst, waarin het ge
hele geschetste proces plaats zou kunnen vinden, rekening
houdend met de genoemde bijkomende werkzaamheden.
Uitgangspunten voor deze opstelling en de daarop geba
seerde kostenberekening waren:
ade produktie is afgestemd op de triangulatie van blokken
van ongeveer 500 km2, die in een continuproces worden
bewerkt, in een normale 8-urige dagproduktie;
b. de opname, paspuntsbepaling en computerwerkzaam
heden worden uitbesteed;
c. rekening houdend met vakantie en ziekteverzuim wordt
er effectief per man per jaar 1600 uren gewerkt;
d. de loonkosten van het personeel zijn gebaseerd op een
vergelijking met enkele overheidsdiensten waar de ver
houding hoger/middelbaar personeel ongeveer 1:10 is.
Dit bedrag is gesteld op ƒ33.000,per manjaar;
e. de instrumenten worden afgeschreven in 8 jaren;
f. de huisvestingskosten zijn ƒ5500,per werknemer per
jaar.
Uit de jaarproduktie en de produktiekosten kon de kostprijs
per eenheid worden berekend.
Uitgedrukt in kosten per km-:
opnamekosten 110,
paspunten 45,
computer 20,
eigen dienst, gesplitst in: loonkosten ƒ110,
instrumentarium 65,
huisvesting 20,
195,
Totaal voor opname en triangulatie 370,
3.3 Ontschranking
3.3.1
Aan de vervaardiging van fotokaarten zal in Nederland in
het algemeen de gewone ontschranking voorafgaan. Met
behulp van een goed instrument kan door een ontschrankings-
ploeg een dagproduktie van 30 stuks worden gehaald. De
Ordnance Survey (Groot-Brittannië) vermeldt, berekend uit
enkele jaargemiddelden, zelfs een produktie van 40 ont-
schrankingen per instrument per 8-urige werkdag. Op analoge
wijze als bij de voorbereidende werkzaamheden is een kost
prijsberekening uitgevoerd. Deze resulteert in een bedrag van
ca. f 90,per ontschranking.
3.3.2
In delen van Nederland waar veel bodemreliëf voorkomt,
zal een gewone ontschranking niet voldoen. Hier kan de dif
ferentiële ontschranking worden toegepast. Er zijn nog weinig
gegevens voor de kostprijsberekening van deze methode en
door de snel veranderende markt zijn alleen recente gegevens
interessant. Het zal evenwel voor een dienst, zoals
die bij de vorige berekeningen is geprojecteerd, waarschijn
lijk niet lonend zijn om zelf orthofoto's te vervaardigen. De
vraag zal dit moeten uitwijzen. Bij uitbesteding is over de
kosten meer te zeggen o.m. door de tariefstelling van „Ge-
stalt Hobrough Ltd." (Canada). Voor een opname 23x23
cm, getransformeerd tot orthofoto op de oorspronkelijke
schaal, moet men ongeveer op ƒ190,rekenen. Na deze
bewerking zal de ontschrankte foto nog moeten worden ver
groot naar 12000. De hoeveelheid werk zal bepalend zijn
of een dienst dit op een eenvoudig vergrotingsinstrument
uitvoert, of dit vergroten onderbrengt bij de gewone ont-
schrankingseenheid. In het laatste geval zullen de kosten ca.
246
ngt 74
