Automatisering bij de vervaardiging Bijlage D
van grootschalige kaarten
Rapport van de Commissie Grootschalige Basiskaart 35
De Commissie Grootschalige Basiskaart geeft in haar rap
port geen aanwijzingen over de wijze waarop de kaart moet
worden vervaardigd. Dit aspekt moet worden overgelaten
aan de dienst die met de uitvoering van het project wordt
belast.
Er zijn de Commissie echter een aantal vragen gesteld naar
de mogelijkheden van automatisering bij de vervaardiging
van de grootschalige basiskaart. Deze vragen werden onder
meer gesteld tijdens de discussie van de eerder genoemde
studiedag van 25 mei 1973, en door de verschillende respon
denten op de enquête. Met deze appendix wil de Commissie
een antwoord geven op de vragen die haar in deze hebben
bereikt.
Voor de aanvang van het gehele project zullen de mogelijk
heden van automatisering zorgvuldig overwogen moeten
worden. Zou de grootschalige basiskaart conventioneel ver
vaardigd worden, dan moet veel landmeetkundig en karto-
grafisch personeel ingeschakeld worden. Het is de vraag of
dit op korte termijn gerealiseerd kan worden. Zou men toch
dit personeel inschakelen en na enige jaren besluiten tot auto
matische kaartvervaardiging, dan moet met omscholings
problemen rekening worden gehouden.
Aan de andere kant vereist invoering van automatisering
grote investeringen op instrumenteel gebied, zoals teken
automaten, automatische coördinaatlezers en interaktieve
systemen. De snelle ontwikkeling op dat gebied maakt de
keuze erg moeilijk.
Veel kan worden geleerd van ervaring bij soortgelijke pro
blemen in het buitenland. Zo is bijvoorbeeld bij de Ordnance
Survey een geautomatiseerd systeem voor kaartvervaardiging
voor geheel Engeland operationeel. Het betreft hier groot
schalige kaarten voor dichtbebouwde gebieden (schaal
11250) en voor landelijke gebieden en gebieden met open
bebouwing (schaal 1:2500).
Bij een aantal landmeetkundige diensten in Nederland wordt
ook reeds een methode van automatische kaartvervaardiging
toegepast. Er zijn echter nog nergens bestanden gevormd die
regelmatig worden bijgehouden.
Bij automatische vervaardiging van grootschalige basis-
kaarten zijn twee aspekten belangrijk.
1digitale kaartering
2. opbouw van een digitaal bestand (databank) met topo
grafische gegevens, dat regelmatig kan worden gemu
teerd.
Digitale kaartering
Digitale kaartering wordt uitgevoerd met behulp van een
tekenautomaat. Hiervoor zijn digitale gegevens van de ana
loge terreinsituatie nodig, die op de volgende wijze kunnen
worden verkregen:
1. door automatische registratie van metingen in ruimtelijke
fotogrammetrische modellen. Dit zal voor de groot
schalige basiskaart de meest voorkomende vorm van
inwinning van gegevens zijn.
2. digitaliseren van gegevens die met terrestrische metingen
zijn verkregen. Bijvoorbeeld met behulp van automa
tische tachymeters. Dit zal voornamelijk daar geschieden
waar de terreinsituatie een volledige fotogrammetrische
opname onmogelijk maakt.
3. digitaliseren van gegevens uit bestaande kaarten. Dit ge
schiedt met automatische coördinaatlezers (digitizers) van
die gebieden, waar recent kaartmateriaal voorhanden is.
Het eindprodukt van de digitale kaartering bestaat uit:
- een digitaal bestand, bestaande uit tekeninstrukties en
coördinaten, per kaartblad gesorteerd per symboolsoort
en per lijn- en puntobject.
- een bestand kaarten, als grafische weergave van het digitaal
bestand.
Een basisbestand met topografische gegevens
Het digitaal bestand dat door digitale kaartering is verkregen
kan nog niet zonder meer worden gemuteerd. Hiervoor moet
programmatuur worden ontwikkeld waarmee objecten uit het
bestand kunnen worden verwijderd en er aan worden toege
voegd en verbetering van fouten moet kunnen geschieden in
codering en plaatsaanduiding. Bovendien is het wenselijk de
programmatuur zodanig te ontwikkelen dat de uitvoer-
mogelijkheden worden vergroot. Men kan pas echt van een
basisbestand met topografische gegevens spreken als uitvoer
naar wens mogelijk wordt voor wat betreft schaal, inhoud,
kaartligging en kaartformaat. Bij de opbouw en bijhouding
van een basisbestand met topografische gegevens verdient het
aanbeveling gebruik te maken van een interaktief systeem.
Een interaktief systeem bestaat uit een besturingseenheid
(computer), een zelfstandige geheugeneenheid en een gra
fische beeldbuis. Dit systeem kan ook on-line aangesloten
worden op een tekenautomaat en een automatische co-
ordinaatlezer.
De automatische vervaardiging van een kaart is in feite een
iteratieproces, omdat voortdurend fouten moeten worden
verbeterd. Buitenlandse ervaringen wijzen zelfs op processen
waarbij 8 cycli geen zeldzaamheid zijn. Met een interaktief
systeem kan de tekening op de beeldbuis worden geprojec
teerd en kunnen fouten worden verbeterd, zonder het om
slachtig automatisch produceren van kladtekeningen.
Voordelen van het automatisch vervaardigen van de
grootschalige basiskaart
- Over de kaartvervaardiging en de kaartrevisie zijn nog geen
betrouwbare kosten/batenanalyses gepubliceerd. In be-
ngt 74
255
