Generaal Baron Krayenhoff aan de hand ge
geven, in het „Précis historique des opérations
géodésiques et astronomiques 1827".
Verder blijkt uit het verslag dat de Staten voor 210
exemplaren hadden ingetekend en zo de uitgave
van kaart en statistiek hadden mogelijk gemaakt.
De beoordeling van de triangulatie was erg moeilijk
omdat alleen de vereffende hoeken, afgerond op 5",
waren gegeven. De oorspronkelijke meting zal wel
verloren zijn gegaan, als die al bewaard werd.
De vorm van het net is niet bepaald een school
voorbeeld voor een triangulatie. Van meten van het
grote in het kleine is geen sprake; grote en kleine
driehoeken liggen broederlijk naast elkaar.
Van 25 driehoeken was één hoek kleiner dan 25°
en in één driehoek kwam zelfs een hoek van 5° voor!
In de figuren 1 t/m 3 heb ik enige gedeelten van het
net overgenomen, om ook de lezer dezes te doen
zien, dat het geen voorbeeldig net was. Mijn eerste
indruk was dan ook, dat het geen zin had om nog
te onderzoeken wat de waarde van de meting is,
rekening houdende met het doel: samenstelling van
een kaart schaal 150.000.
Gaat men uit van een kaarteernauwkeurigheid van
0,15 mm dan zouden de getrianguleerde punten een
standaardafwijking mogen hebben van ca 7 m.
Dit overwegende, besloot ik toch maar eens aan het
net te gaan rekenen en wel om na te gaan hoe de
aansluiting aan het net van Krayenhoff was.
Er waren 13 punten in en rond Braband beschik
baar, die in beide stelsels bekend waren.
De coördinaten van de punten van Krayenhoff ont
leende ik aan de Meetkundige Beschrijving van het
Koningrijk der Nederlanden en in plaats van de aan
duiding: „Noord of Zuid tot den perpendiculair,
of Oost of West tot den hoofdmeridiaan", gebruik
ik de huidige notatie Y en X. Verder zijn in onder
staande staat die de resultaten van de door mij uitge
voerde gelijkvormigheidsaansluiting weergeeft, de
km weggelaten en de coördinaten op meters afge
rond.
Het resultaat was voor mij een verrassing en dat gaf
mij aanleiding om het net van Fritsen toch aan een
nader onderzoek te onderwerpen.
Omtrent de tijd waarin de metingen plaats vonden
is weinig bekend. Waarschijnlijk vonden ze plaats
tussen 1835 en 1840, dezelfde tijd dat ook in Bra
band de metingen plaats vonden voor het secundaire
en tertiaire net ten behoeve van de Topografische
en Militaire Kaart van het Koningrijk der Neder
landen. Zoals bekend, vond in Braband de eerste
topografische opneming plaats, mede in verband
met de opstand in België (1830).
In de Meetkunstige Beschrijving (verder te noemen
M.B.) vond ik een 25-tal driehoeken, die ook bij
Fritsen voorkwamen, alsmede 9 gemeenschappe
lijke zijden. In totaal kon ik 63 lengten vergelijken.
Krayenhoff Fritsen
aansluitingspunten
Y
X
Y
Ax
Ay
's-Hertogenbosch
335
+051
336
+052
- 1
-1
Bergen op Zoom
-357
-401
-360
-401
3
0
Willemstad
-812
500
-816
501
4
-1
Breda
- 534
+960
-537
+960
3
0
Hoogstraten
-494
-973
-496
-974
3
1
Gorinchem
143
712
141
+713
2
-1
Hilvarenbeek
555
-569
556
-569
- 1
0
Lommei
107
-069
108
-070
1
1
Helmond
668
-059
670
-058
2
-1
Neder weert
310
-397
312
-398
- 2
+1
Biesveld
326
030
329
+030
- 3
0
Grave
131
327
133
327
- 2
0
Vierlingsbeek
+098
365
101
363
- 3
+2
14
3
-15
-4
50
ngt 75
