Verslag van het congres Coördinatie Wetgeving
Onroerend Goed gehouden op 21 april in het
Congresgebouw te Den Haag
ngt 77
P. van der Molen
Op 21 april 1977 hielden de Stichting Instituut voor Bouw
recht, het Nederlands Instituut voor Ruimtelijke Ordening en
Volkshuisvesting, het Instituut vcor Bestuurswetenschappen,
de Vereniging voor Administratief Recht, de Vereniging voor
Agrarisch Recht, de Vereniging voor Bouwrecht en de Neder
landse Vereniging voor Geodesie een congres over de coördi
natie van de administratieve wetgeving inzake onroerend
goed1 in het Congresgebouw te 's-Gravenhage.
In een goed gevulde Prins Willem-Alexanderzaal opende
minister drs. J. P. A. Gruyters het congres.
Welke betekenis heeft de coördinatie van wetgeving voor het
regeringsbeleid, zo vrceg hij zich af.
Door een geleidelijke uitbreiding van de overheidszorg en
het steeds ingewikkelder worden van de vraagstukken waar
mede de overheid te maken krijgt, wordt het aantal raak
vlakken tussen de verschillende beleidsterreinen steeds groter.
De departementen kunnen minder zelfstandig hun beleid uit
stippelen en uitvoeren maar ook kan de overheid niet meer
los van de lagere overheden te werk gaan.
Er is dus zowel ten aanzien van het eerste, als van het tweede
aspect een noodzaak tot een gecoördineerd regeringsbeleid.
Op rijksniveau tracht men in de ministerraad een regerings
beleid te formuleren waarin de onderlinge beleidsterreinen
op elkaar worden afgestemd.
Meer over zijn eigen beleidsterrein sprekend, zei de minister
dat de ruimtelijke ordening geen eigen beleidssector vormt,
maar een facet is van de vele andere tol de overheidstaak
begrepen beleidssectoren. De taak van een minister van
ruimtelijke ordening is dan ook bij uitstek een coördinerende.
Ook het bestaan van de Raad voor de Ruimtelijke Ordening
uit de ministerraad is gebaseerd op het coördinerende karakter
van de ruimtelijke ordening. De Rijks Planologische Com
missie is het college dat voorafgaand aan de behandeling in
de Raad voor de Ruimtelijke Ordening en in de ministerraad,
op ambtelijk niveau een gecoördineerd beleid tracht te
formuleren.
Om nu de coördinatie van het ruimtelijk beleid een beter
kader te verschaffen, hanteert men tegenwoordig de structuur
schetsen en de structuurschema's. In de structuurschetsen
wordt het algemeen beleid van de Regering uiteengezet, in
de structuurschema's wordt het beleid van een bepaalde
sector neergelegd. Zo ontstaat een totaalbeeld van het door
de regering met betrekking tot een aantal samenhangende
terreinen van overheidszorg te voeren beleid.
Een gecoördineerd beleid kan echter niet slagen zonder een
juiste doorwerking. De Rijks Planologische Commissie heeft
zich dit gerealiseerd en heeft twee werkcommissies gevormd
waarvan de ene zich buigt over de verticale coördinatie van
het ruimtelijk beleid en de andere de vraagstukken bestudeert
van de bovengemeentelijke belangen in bestemmingsplannen
(met name de toepassing van art. 50 WRO).
1 Zie het Rapport van de Werkgroep Coördinatie Wet
geving Onroerend Goed van het Instituut voor Bouwrecht,
Kluwer-Samsom 1976, en het Advies van de RARO inzake
de planologische besluitvorming op rijksniveau, Staats
uitgeverij 1976.
110
De coördinatie van het regeringsbeleid wordt echter bemoei
lijkt door het naast elkaar bestaan van verschillende systemen
van wetgeving. Het is voor een gecoördineerd regeringsbeleid
van groot belang dat er een gecoördineerde wetgeving is,
aldus de minister. Daarom is een samenhangend systeem van
wetgeving, waarin de verschillende wetten onderling op elkaar
zijn afgestemd, hoogst noodzakelijk.
Zo'n samenhangend systeem is dan wel geen garantie voor het
tot stand komen van een gecoördineerd regeringsbeleid maar
het is in ieder geval een vergemakkelijking.
Eén van de spelregels die voor de coördinatie van belang zijn,
de Planologische Kern Beslissing, maakt deel uit van een
wetsontwerp tot wijziging van de Wet op de Ruimtelijke
Ordening dat op het ogenblik ter advisering bij de Raad van
State ligt. Zowel de structuurschetsen als de structuur
schema's zullen de procedure van de PKB doorlopen. Zo
wordt voldaan aan de drie kenmerken waaraan volgens de
Nota Openbaarheid Ruimtelijke Beleid beslissingen betref
fende de ruimtelijke structuur moeten voldoen. Dat zijn
interdepartementaal planologisch overleg, overleg met lagere
overheden gericht op wederzijdse aanpassing van de plannen,
en openbaarheid en inspraak.
Al met al kwam de minister tot de conclusie, dat de coördi
natie van de administratieve wetgeving inzake onroerend
goed van groot belang is voor een gecoördineerd regerings
beleid. Maar, waarschuwde hij, hoe belangrijk het wettelijk
instrumentarium ook is, van even grote betekenis is de be
reidheid en de wil tot samenwerking zowel binnen de rijks
overheid als op de verschillende bestuursniveaus.
Gebrek aan eenheid van het recht wordt een kwalijke zaak
als daardoor de voornaamste doeleinden van het recht niet
meer worden bereikt, zo betoogde vervolgens prof. mr. P.
de Haan (VU Amsterdam en TH Delft).2
Voor het administratieve recht zijn dat de doeleinden van
overheidsbeleid en de rechtsbescherming. Door de huidige,
overwegend sectorale, opzet van de administratieve wet
geving worden die doeleinden op geen stukken na bereikt.
Het overheidsbeleid heeft zich verdiept tot het sturen van
hele maatschappelijke ontwikkelingen. Juist deze verbreding
en verdieping van de bestuursfunctie roept de behoefte op
aan een aantal slechts ogenschijnlijk los van elkaar staande
zaken als coördinatie van wetgeving, verticale en horizontale
coördinatie van bestuur, complementair bestuur, bestuurlijke
reorganisatie van departementen, provincies, gemeenten,
waterschappen en p.b.o. lichamen.
Horizontale en verticale coördinatie van bestuur is nood
zakelijk zowel in organisatorisch, als in procedureel opzicht.
Organisatorisch bezien, is het de Rijks Planologische Com
missie die een horizontale coördinatie op rijksniveau beoogt.
De Provinciale Planologische Commissies beogen horizontale
coördinatie op provinciaal niveau en verticale coördinatie
tussen Rijk en Provincie. Zo zijn er nog wel meer voor
beelden, o.a. in de stadsvernieuwing. De Centrale Cultuur-
2 Redevoering iets verkort afgedrukt in dit nummer van het
NGT.
