Planologische geodesie - pleidooi voor een vakgebied
René van der Schans
1 Planologische geodesie - wat is dat?
In het boek „Landmeten" van A. C. J. Hof is op
blz. 131 de volgende opgave te vinden:
Werkstuk no. .*50,
Het gestelde probleem wijkt nogal af van gewone
landmeetkundige opgaven: het gaat hier niet om
het opmeten en in coördinaten en op kaart vast
leggen van een bestaande situatie, maar om het be
palen van de plaats en het in het terrein uitzetten
van een nieuwe grens.
Ook bij ruilverkaveling worden er nieuwe grenzen
bepaald en uitgezet. En toch is er een wezenlijk ver
schil, waardoor ik de opgave van Hof niet en de
werkzaamheden in de ruilverkaveling wel tot het
terrein van de planologische geodesie reken.
In het eerste geval is de plaats van de nieuwe grens
volledig vastgelegd door de verstrekte gegevens. Er
is geen keuzevrijheid meer, je kan het probleem
maar op één manier oplossen: goed. Het boek van
Hof staat vol met dit soort opgaven. Het gaat dan
ook niet over planologische geodesie.
In het tweede geval kun je kiezen uit talloze moge
lijkheden, kun je het probleem op vele manieren op
lossen: goed en minder goed. De praktijk zal dit
moeten uitwijzen.
Planologische geodesie houdt voor mij in de eerste
plaats in: het zelf, onder afweging van allerlei be
langen, en in overleg met de belanghebbenden, be
palen waar een nieuwe grens moet komen te liggen.
Dat doe je bijvoorbeeld bij ruilverkaveling. Je houdt
dan bij het ontwerpen van de nieuwe kavels re
kening met agrarische, landschappelijke, econo-
mische, recreatieve belangen. De kronkelige grens
uit het plaatje van Hof is misschien wel zo'n fraaie
houtwal, dat je besluit hem in je ontwerp te laten
staan. Zonder discussie zal dat niet mogelijk zijn:
afweging van belangen impliceert altijd een strijd
van belangen.
Planologische geodesie is niet: in het terrein uit
zetten van een lijn die door anderen op de kaart
is getrokken (een wegas bijvoorbeeld). Het is ook
niet het juridisch en administratief afwerken van een
door anderen ontworpen ruimtelijk plan.
Essentieel is de creatieve bezigheidhet maken van
voorstellen voor een nieuwe ruimtelijke indeling,
voor nieuwe relaties tussen mensen en grond.
Geodesie betekent: verdelen, indelen van de aarde.
Planologisch betekent: volgens een plan, binnen
het kader van de ruimtelijke ordening. Planolo
gische geodesie is danhet voorbereiden, aanbrengen
en begeleiden van veranderingen in de relaties van
mensen tot hun grond.
- Dat doen anderen ook. Planologen. Stede
bouwers.
- Dat is ook zo. Maar planologisch geodeten rich
ten hun activiteiten vooral op de individuele be
langhebbende (meestal ook rechthebbende) en het
afzonderlijke perceel. Planologen en stedebouwers
praten over veel grotere ruimtelijke eenheden en
over bevolkingsgroepen. Die werken veel abstracter.
Ze hoeven vaak ook niet te realiseren wat ze hebben
ontworpen.
Planologisch geodeten werken voor en met mensen
in het kader van veranderingsprocessen als land
inrichting en stadsinrichting. Daarbij worden rela
ties tussen mensen en grond verbroken en opnieuw
gelegd, veel massaler dan normaal in het verkeer
met vastgoed al plaatsvindt. Planologisch geodeten
beperken zich niet tot het beschrijven en analyseren
van deze veranderingen, ze geven er ook richting
aan. Ruilverkaveling, grondbedrijf, stadsver
nieuwing, het zijn allemaal complexen van activi
teiten waarin de geodeet sturend, ontwerpend,
plannend kan optreden.
Wat zijn de fundamentele activiteiten in het vakge
bied van de planologische geodesie? Ik noem er
vier:
Gegeven: Dc hoekpunten A, 13, C
hoekpunten C, D, E, F en G
van perceel no. 201.
Gevraagd: De gemeen
schappelijke grens CDE te
XV loodrecht staande ojj
201
niet veranderen.
nieuv perc el A13 X de-
zelfd grooi moet n heb-
ngt 77
155
