INFORMATIE
Aantal loontrekkenden in ondernemingen
van meer dan 500 werknemers, in vijf
Bretonse departementen
departement aantal loontrekkenden
Finistère
9000
Cotes du Nord
2000
Morbihan
6000
Ille-et-Vilaine
3000
Loire Atlantique
37000
KAARTBEELD
Bron: J.Bertin, Semiologie Graphique
Belangrijk is hierbij de toepassing van de „grafische
grammatica", waar in het onderwijs veel aandacht
aan wordt besteed. Naast de keuze van de vorm van
uitbeelding spelen ook de technische middelen een
voorname rol: methoden, ook geautomatiseerde,
om kaarten te tekenen en om ze te kunnen reprodu
ceren in kleine en grote aantallen.
2.3.3 Recht
Het recht heeft voor ons twee belangrijke aspecten.
Enerzijds verschaft het een begrippenapparaat
waarmee we allerlei rechten en beperkingen
op de grond kunnen beschrijven en analyseren.
Anderzijds biedt het recht spelregels hoe we
die rechten kunnen veranderen, privaatrechtelijk
door b.v. verkoop, publiekrechtelijk door b.v. ont
eigening, ruilverkaveling, bestemmingsverandering.
De wetten van het recht zijn normatief, d.w.z. zij
zeggen wat er en hoe dat moet gebeuren, niet hoe
iets in het algemeen is, zoals de wetten in de natuur
kunde! De zwaartekrachtswetten kan je niet ont
duiken, wel de belastingwetten. Natuurwetten
handhaven zichzelf, juridische wetten hebben men
sen nodig om ze op te stellen en te handhaven. Als
niemand bereid is een wet op te volgen of de opvol
ging af te dwingen is die wet een dode letter.
3 Interne relaties
3.1 Inleiding
Tussen de hiervoor beschreven deelgebieden bestaan
er belangrijke betrekkingen. Zouden deze ontbreken
dan was het onjuist om te spreken over het vakgebied
van de geodesie: er zouden twee of meer afzonder
lijke vakgebieden bestaan.
3.2 Relaties hogere geodesie - lagere geodesie
Klassiek is de verbinding van beide vakgebieden
via de meestal pas in de vorige eeuw uitgevoerde
primaire triangulaties. Over een land wordt een uit
gebreid driehoeksnet met zijdelengte van 30-60 km
gelegd; dit net wordt verstevigd met een aantal as
tronomische waarnemingen, vervolgens berekend
op bol of omwentelingsellipsoïde en uiteindelijk door
middel van een of andere kaartprojectie in twee
dimensionale coördinaten vastgelegd. Het aldus
verkregen raamwerk van vaste punten doet dan
verder dienst om metingen van lagere orde (veel-
hoeksnetten) in uit te voeren, waarbij het (afgezien
van enkele kleine correcties) niet meer nodig is
rekening te houden met het feit dat het aardopper
vlak gebogen is.
Deze verbinding van lagere en hogere geodesie is
eigenlijk vrij recent: vóór 1800 werden dergelijke
triangulaties eerder uitgevoerd voor de bepaling
van de omtrek van de aarde, en vond de kaartering
van delen van het aardoppervlak plaats in beperkte
gebieden, zonder dat er rekening mee werd gehouden
dat de kaarteringen op eikaar moeten aansluiten.
Het eerste was werk voor astronomen, wiskundigen,
fysici (met als beroemde voorbeelden Snellius en
Gauss), het tweede was werk van de landmeters in
de directe betekenis van dat woord. Nog 70% van
alle Nederlandse kadastrale kaarten is vervaardigd
in een per gemeente plaatselijk coördinatenstelsel!
Nieuwere bindingen tussen hogere en lagere geode
sie worden gevormd in de zeegeodesie (plaatsbepa
ling op zee) en door middel van de recent ontwikkel-
Afb. 7. Kartografie: grafische weergave van informatie.
37
ngt 77
169
