dat ze in een gekozen mathematisch model passen
(kleinste kwadratenmethode).
Steeds gaat het erom door middel van meetinstru
menten (praktisch gebruik van de fysica!) waarne
mingen te verzamelen, deze langs rekenkundige weg
te verwerken in een of ander mathematisch model,
om ten slotte tot een beschrijving in een coördina
tenstelsel te komen.
Voor de hogere geodesie komt hier nog bij de toe
passing van de potentiaaltheorie, om metingen van
de zwaartekrachtsversnelling om te zetten in ge
gevens omtrent de zwaartekrachtspotentiaal in ver
schillende punten op aarde. Als je op die manier de
zwaartekrachtspotentiaal hebt beschreven als func
tie van de plaats, kan je omgekeerd weer de zwaarte
krachtsversnelling berekenen, net zoals je uit co-
ordinaten (die ook via metingen zijn verkregen)
weer hoeken en afstanden kunt uitrekenen.
Voor het uitvoeren van de berekeningen wordt
zowel in de hogere als de lagere geodesie uitgebreid
gebruik gemaakt van de elektronische rekenmachine.
Wat vroeger moeizame reeksontwikkelingen vroeg
wordt nu in een wip door de computer gedaan, en
de logaritmentafel is nu vrijwel vergeten.
Op het terrein van de vastgoedsystemen en de pla
nologische geodesie is deze ontwikkeling pas kort
geleden, maar wel zeer snel, op gang gekomen. Het
grootste vastgoedsysteem van ons land, het Kadas
ter, is nog steeds een administratie die in hand
kracht wordt uitgevoerd. Er wordt echter hard ge
werkt aan automatisering. De gemeenten, verenigd
in de SOAG (Stichting voor de Ontwikkeling van de
Automatisering bij Gemeenten), zijn al verder ge
vorderd.
Belangrijk bij de ontwikkeling van geautomati
seerde vastgoedsystemen is kennis van de steeds
meer wiskundig gekleurde administratieve technie
ken, en van methoden om gegevens te classificeren.
Hierbij komen nieuwe takken van de wiskunde te
pas: verzamelingenleer, discrete wiskunde, topolo
gie. De toepassing verkeert echter nog volkomen in
het beginstadium: door geodeten is er amper over
geschreven!
Wat ook belangrijk kan worden is de analyse van
vastgoedgegevens voor planologische doeleinden.
Nu worden vaak vastgoedgegevens vastgelegd
zonder dat men nagaat of er ook interessante ruim
telijke verbanden in deze gegevens aanwezig zijn,
en welke processen er zich met de vastgoedobjec
ten afspelen: grondmobiliteit, waardeverandering,
grondspeculatie. Bij deze analyse zou gebruik ge
maakt kunnen worden van ongeveer dezelfde me
thoden als toegepast in de hogere geodesie: factor
analyse en analyse van tijdreeksen. In Duitsland
gebeurt dit al t.b.v. de waardebepaling van onroe
rend goed.
We zijn nu al op het terrein van de planologische
geodesie aanbeland. Ook hier werd en wordt nog
weinig gebruik gemaakt van de mogelijkheden van
de wiskunde. Maar wiskunde kan in het ontwerp
en planningsproces wel degelijk een rol spelen, zo
als kan blijken uit een door het Kadaster in samen
werking met de Afdeling ontwikkeld toedelings
systeem (ATOR) en uit de toepassing van soms heel
ingenieuze mathematische modellen t.b.v. regio
nale studies (Lowry-modellen bijvoorbeeld).
Belangrijk zijn hier in het bijzonder de technieken
van de Operationele Analyse (mathematische be
sliskunde) en misschien de discrete wiskunde. We
hopen hier in de studie wat meer aandacht aan te
kunnen besteden dan tot nog toe gebeurd is, ener
zijds om te voorkomen dat de verschillende deel
gebieden van de geodesie te ver uit elkaar groeien
in methodisch opzicht, anderzijds om te laten zien
dat de gebruiksmogelijkheden van mathematische
modellen op het terrein van de planologie veel en
veel beperkter zijn dan in de hogere en lagere geo
desie. Dat komt, doordat de maatschappij veel com
plexer in elkaar zit dan de in de hogere en lagere
geodesie bestudeerde verschijnselen. In de hogere
en lagere geodesie heb je te doen met veel gelijk
soortige variabelen waartussen de verbanden goed
bekend en te beschrijven zijn; in de ruimtelijke
planning moet je werken met zeer veel ongelijk
soortige grootheden waartussen we de relaties
nauwelijks beseffen.
Kortom: de wiskunde en de computer zijn in de
hogere en lagere geodesie veel meer ingeburgerd,
zelfs volkomen erin opgegaan (of omgekeerd?), dan
op het terrein van de vastgoedsystemen en vooral
de planologische geodesie, waar nog altijd sterk de
nadruk ligt op het verbale en het juridische.
ngt 77
171
