6T-©
cC3
r
L J
Sommige tekenautomaten hebben de mogelijkheid
de tekenkop de houder van de tekenstift(en)) te
vervangen door een „lichtkop" (Engels: „photo-
head", of „Light Spot Projector" LSP), waarmee een
fotografische (lijn-)film belicht kan worden. Er zijn
ook - meestal drum - plotters, die via een scanning-
systeem (profielen) een fotografisch beeld met een
grijstintenvariatie kunnen tekenen. Al deze teken
automaten hebben eigen electronica nodig om ieder
snufje te kunnen uitvoeren. Die noemt men sturings
eenheid (Engels: „driver", of „controller"); soms
wordt een (micro-)computer gebruikt als sturings
eenheid.
Er bestaan twee typen CRT's namelijk:
1. de „storage tube", een beeldbuis, waarop een
beeld ongeveer 20 minuten blijft staan alvorens
langzaam in intensiteit te verminderen.
2. de „refresh tube", waarbij het beeld binnnen een
fractie van een seconde verdwijnt, zodat het, net
als bij een film, zeker 15 maal per seconde moet
worden aangebracht om de indruk te geven dat
het beeld continu aanwezig is.
Bij een refresh tube moeten de beeldelementen op
geslagen worden in een voor de beeldbuis snel
toegankelijke buffer. De grootte van de buffer en
de complexiteit van het beeld leggen dus beper
kingen op aan de mogelijkheden van dit type beeld
buis, iets wat bij het storage-type niet voorkomt.
Bij de refresh-typen is het echter mogelijk om enkele
elementen uit het beeld te „poetsen" door ze uit de
buffer te verwijderen. Men kan er op een soort
gelijke manier ook nieuwe elementen aan toevoegen
of elementen vervangen. Dit element voor element
veranderen kan weer niet bij een storage tube: daar
moet eerst de buffer worden bijgewerkt aan de hand
van het beeld zonder dat het beeld wordt gewijzigd,
daarna wordt het gehele beeld uitgewist en de in
houd van de nieuw verkregen buffer in zijn geheel
getekend. Het maken van een copie van het beeld
op papier (Engels: „hard copy") en het program
meren van storage-type beeldbuizen is over het alge
meen echter iets eenvoudiger, maar met een refresh-
type kan men het beeld „bewegend" maken, net
zoals bij een film. Hoewel de welbekende televisie
toestellen zonder uitzondering rastersystemen toe
passen, komen in de kartografische toepassingen
zowel lijn-(vector-) als raster-(matrix scanners)
typen voor. Bij een rastertype moet men echter wel
de lijn-raster conversie toepassen, uitgaande van de
vectorvoorstelling van beeldelementen in het
bestand.
Een belangrijke eigenschap van beeldbuizen is de
snelheid, waarmee getekend wordt. Deze is wel tien
tot twintig maal zo groot als bij vlakke tekentafels
of drumplotters. Soms gebeurt het tekenen in een
donkere ruimte; er wordt dan een foto gemaakt van
het getekende beeld, meestal in de vorm van een
micro-fiche (zie figuur 17). Zo'n systeem heet dan
een COM-systeem, afgeleid van de Engelse naam
van een dergelijk systeem: Computer Output on
Microfilm.
Bij beeldbuizen wordt gebruik gemaakt van een
elektronenstraal, die een beeld geeft op een fosfori-
serende laag, die het beeld voor langer of kortere
tijd kan vasthouden. Bij de HRD-1 Laser Display
wordt een optische laserstraal gebruikt, die recht
streeks op een Fresnelscherm tekent (in refresh
mode), of op een fotochromatische film (in storage
mode). Dit systeem combineert dus een actieve en
een passieve plotter in één plotter. Sinds kort zijn
er ook CRT's op de markt, die deze combinatie
mogelijk maken.
VI1.4 De S.P.F. of S.P.D.
Wanneer gegevens uit een bestand geselecteerd en
geanalyseerd zijn, moeten ze worden voorbereid om
gepresenteerd te worden. Dit kan door middel van
tekst of van een tekening. In het geval van een teke
ning moeten tekeninstructies worden toegevoegd
om de betreffende tekenautomaat te sturen. In het
algemeneen zal vooraf een kladtekening (Engels:
„check plot") worden gemaakt om te zien of de
voorstelling naar believen is. In sommige gevallen
zullen één of meer wijzigingen moeten worden aan
gebracht om de presentatie kartografisch te optima
liseren. Een eenvoudig voorbeeld hiervan is de
voorstelling van bevolkingsdichtheid door middel
van cirkels met variërende grootte. Daarbij moet
worden getracht de cirkels zoveel mogelijk geschei
den van elkaar te tekenen door ze zonodig van hun
natuurlijke plaats, het optisch centrum, weg te
halen. Een en ander betekent dat in dit geval er
Fig. 17. Schematisch overzicht van de verschillende stadia
bij de vervaardiging van een micro-fiche uit digitale
gegevens.
magneet
band-
eenheid
CRT camera
papier
kopie
projector
150
ngt 78
