OC" en OA" op beide coördinaatvlakken, en nu
geldt /IB'OC' ZB"OC".
Op overeenkomstige wijze als boven is de nog ont
brekende hoek te vinden
OC' OD
cos (y cp)
tg (/?-co)cos (y <p)
B"C" OD tg ZA"OD
tg /_A"ODcosy
Na gelijkstelling en rekening houdend met (2) volgt:
ZA"OD
Hiermee is de meetkundige relatie aangetoond tus
sen de hoeken «en j? enerzijds en de hoeken y en
anderzijds, via de camerahellingen (p en u>.
De bouw van een projectiesysteem gebaseerd op het
hier afgeleide verband vereist de constructie van een
voorziening die verzekert dat ook na instelling van
(p en co de volgende hoeken steeds gelijk blijven
ZAOB ZA'OB' (figuur 3)
ZB'OC' ZB 'OC" (figuur 4).
5 Mechanische realisatie
Evenals dat in de figuren 3 en 4 grafisch is gebeurd,
vindt ook de mechanische realisatie in twee stappen
plaats.
Twee cardanisch opgehangen straalstangen (verge
lijk OB en OB' in figuur 3) kunnen draaien om een
gemeenschappelijke as X. Zolang geen hoek co in
gesteld is, zullen de tweede assen van de cardans
evenwijdig aan elkaar zijn, na instelling van een
hoek co is dat echter niet meer het geval. Daar echter
de draaiingen van beide straalstangen om de eigen
tweede assen gelijk moeten zijn, moet er tussen deze
tweede assen een homokinetische koppeling aange
bracht worden. Om ook de tweede hellingshoek te
kunnen instellen, moet de gehele constructie her
haald worden, analoog aan figuur 4, en wel lood
recht op de eerste.
Door Goudswaard is dit principe bij zijn patentaan-
vrage als aangegeven in figuur 5 in tekening ge
bracht.
De gebogen koppelstukken zijn schuivend aan de
verbindingsas tussen twee straalstangen bevestigd en
tussen telkens twee koppelstukken zijn instelmoge-
lijkheden voor cp, respectievelijk co aangebracht.
Zoals getekend beweegt straalstang (1) in de model-
(of projectie-) ruimte en straalstang (3) in de camera
ruimte. Straalstang (2) is de koppeling tussen beide
andere en wordt gedefinieerd door de hoeken
co) en (y cp). Goudswaard's uitvinding is des
tijds verkocht aan de firma Wild die echter niet tot
bouw is overgegaan.
Figuur 6 toont een constructie die gebaseerd is op
het zelfde principe als de uitvinding van Gouds
waard. Het is een demonstratiemodel uit de tijd,
toen ik in het ITC het boven reeds vermelde onder
zoek naar dit type constructies heb verricht.
Het toont, evenals dat met het ontwerp van Gouds
waard het geval is, hoe symmetrisch enerzijds de
constructie is, maar anderzijds, hoe gecompliceerd
de verbinding tussen de beide helften is. Het model
werd vervaardigd onder leiding van het toenmalige
hoofd van de instrumentmakerij P. Dongelmans.
model
Fig. 5. Principeschets van de uitvinding van Goudswaard.
tgB'OC
OC" OD
cosy
Fig. 6. Werkend model volgens het principe van Gouds
waard.
38
ngt 79
