212
vereenigd tot een district onder een wedono of demang
en weer zóóveel districten tot een regentschap. Dit is echter
bijzaak bij de hoofdindeeling, die is en blijft:
de Staat, het Gewest, de Gemeente.
Een opstel door schrijver onder dit motto geplaatst in
het Indisch Vaderland brengen we hierbij in herinnering.
In de nota van toelichting op de ontginnings-ordonnantie
wordt datgene wat onder dessa te verstaan, als volgt toe
gelicht
//Iedere dessa heeft haar gebied, zich aansluitend aan het
//gebied van andere dessas; dit begrip iB bij den inlander
//levendig ontwikkeld, uitgedrukt onder den naam kaloe-
//rahan, e. z. m. doch daaruit volgt volstrekt niet, dat
//hij een recht bezit of beweert te bezitten op den niet
//ontgonnen grond in dien kring of binnen het grensge-
//bied der gemeenteSedert lang gevestigde regeerings-
//beginselen onderscheiden dan ook het dessagebied in Staats-
//domein en dessagrond of grond tot de dorpen behoorend."
In doorslag genomen zouden de gemeenten op Java dan
een gebied hebben van lYj vierkante paal, terwijl ze in Hol
land gemiddeld 12 vierkante palen groot zijn. De grootte
loopt zeer uit elkaar. In de bergstreken is het niets onge
meens, gemeenten aan te treffen van 7 8 vierkante paal,
waarvan slechts een betrekkelijk klein gedeelte wordt inge
nomen door den dessagrond maar wel groote uitgestrekt
heid door staatsdomein, GouvernementB kofde-aanplantingcn,
erfpachtlanden en woesten grond.
In dichtbebouwde volkrijke streken daarentegen beslaat
de dessagrond de geheele uitgestrektheid, zoodat er geen
gelegenheid tot uitbreiding bestaat, of het moest zijn op het
gebied eener andere gemeente, waar nog domeingrond is.
Komt men in de steden, zetels van bestuur, brandpunten
van vertier en handel, dan is de gemeente een en al kampomg.
