4
(ingewreven met drukinkt), zoodat het afdrukken slechts
langzaam vordert. Doch de afdruk geeft alle lijnen
getrouw weer tot in de fijnste nuances, de juistheid
en zuiverheid van het beeld hangt dus hoofdzakelijk
van de vaardigheid des graveurs af. Het graveeren
uit de hand eischt bovendien veel tijd.
Om in korten tijd een groot aantal afdrukken te
kunnen maken, vervaardigt men een beeld op steen en
relief. Daartoe wordt de teekening in vetten inkt direct
op steen of met autographischen inkt op daartoe be
reid (gestijfseld) papier geteekend, of wel, eerst een gra
vuresteen vervaardigd en daarvan een of meer over
drukken in overdrukinkt op dito papier genomen
en op den ongegomden steen overgedrukt. De steen
neemt den vetten inkt aan en na de stijfsel te hebben
weggewasschen, wordt de oppervlakte van den steen, die
geen inkt heeft aangenomen door behandeling van zuur
een weinig weggeëtst en tevens door gom onvatbaar voor
inkt gemaakt. De reliefsteen kan met een inktrol gezwart en
in de snelpers afgedrukt worden, doch de afdrukken zijn
niet zoo zuiver als van een in gravure bewerkten steen.
Het drukken van kleuren op steen had vroeger groote
bezwaren. Wenschte men vlakke of uitvloeiende kleu
ren, dan was niet alleen voor elke kleur, doch ook voor
iedere tint een afzonderlijke steen noodig, wat, be
halve kostbaar en tijdroovend, nog gebrekkig was, daar
ook na veel zorg de verschillende kleuren en tinten op
al de afdrukken dikwijls niet juist in elkander pasten.
Vandaar, dat men vroeger de kaarten bij voorkeur in
zwart drukte en den aard van het terrein door arcee
ringen en topographische teekens aanduidde.
