114
zomer, was hiervan niets te bespeuren, omdat de temperatuur binnen
en buiten dezelfde was. Thans echter, nu het onderzoek in den winter
moest plaats hebben, was de toestand ongunstiger. De stijging van
de temperatuur binnen het lokaal deelde zich aan de steenen plaat
mede en deed deze uitzetten. Deze uitzetting was echter aan den voor
kant grooter dan aan den achterkant, waar de plaat in den muur was
bevestigd en de hoogere temperatuur dus veel minder snel aannam
dan aan den voorkant die zich vrij in het lokaal bevond. Na het ont
dekken van die oorzaak, die toen niet weg te nemen was, moest door
eene wijziging in de methode van meten de invloed daarvan zooveel
mogelijk geëlimineerd worden. Eerst daarna kwam men tot eenigszins
vertrouwbare resultaten. Yoor de middelbare waarde van de fout in
eene richting werd thans gevonden 0,"42 een resultaat dat, wanneer
men de geringere afmetingen van den rand in aanmerking neemt, even
gunstig mag heeten als het resultaat vroeger bij den grooten theodoliet
gevonden. De tweede theodoliet werd toen ook definitief aangenomen.
Al heeft de commissie bij het aanschaffen en het onderzoeken der
instrumenten aanvankelijk tegenspoed ondervonden, zij kan thans gerust
verklaren in het bezit te zijn van een tweetal instrumenten, waarmede
zij met het volste vertrouwen de aan haar opgetragen wetenschappe
lijke taak kan ten uitvoer brengen. De vervaardiger van die instru
menten, de heer Wanschaff, heeft al het mogelijke gedaan om ze
een hoogen graad van volkomenheid te geven en tot driemaalen toe
met de meeste bereidwilligheid volkomen nieuwe randverdeelingen
geleverd, toen door bijzondere omstandigheden de eersten niet geheel
bleken te voldoen.
Omtrent de uit te voeren terrein-werkzaamheden was oorspronkelijk
bepaald dat die zouden bestaan in de voortzetting van de verkenning
voor het driehoekennet. Door bijzondere omstandigheden moest daarin
echter verandering gebracht worden. De driehoeksmeting langs de
oostelijke grens moet namelijk in verband gebracht worden met die
van de Pruisische Landesaufnahme. In de provincie Groningen waren
daartoe als aansluitingspunten aangewezenEinsterwolde, Uithuizer-
mede en Hornhuizen. Aangezien nu van Pruisische zijde de metingen
voor de aansluiting in 1885 en '86 waren ten uitvoer gebracht, was
het noodig voor de definitieve berekening van het net, dat wij de
resultaten van de metingen in de drie bovengenoemde punten konden
mededeelen. Daar dit geen uitstel kon lijden en de nog uit te voeren
