198
zijne moest echter inzien dat het bekrompen monopolie-stelsel
niet alleen op den duur geen voordeel kon afwerpen maar zelfs
den geheelen ondergang der O moest bewerken.
Op 19 September 1623 in Nederland teruggekeerd, talmde hij
dan ook niet lang, om zijne inzichten omtrent de wijzigingen, in
het stelsel, naar hetwelk de Aziatische bezittingen werden beheerd,
aan te brengen, den Bewindhebbers mede te deelen. Op den 9den
October van betzelfde jaar verscheen hij in de Vergadering van
XVII, bracht verslag uit omtrent den staat der zaken in Indië
en gaf de middelen aan, die tot redres van 's Gomps zaken zouden
leiden. Het meeste gewicht hechtte hij aan kolonisatie en open
stelling van handel in Indië en de bevordering van den landbouw
door uitgifte van gronden om niet en door het verminderen der
lasten. De vergemakkelijking van de overdracht lag dan ook
geheel in zijn stelsel.
Hoewel de voorstellen van Goen in de Vergadering van XVII
werden aangenomen kwamen ze echter nooit geheel tot uitvoering.
Door twisten in den boezem der Compio zelve en door intriges
van den Engelschen gezant Carle ton werd zelfs de terugkeer
van Goen naar Indië langen tijd vertraagd en toen hij eindelijk
in 1627 naar Indië terugkeerde was alle hoop om zijn koloniaal
en vrijhandels-stelsel ooit te zullen invoeren geheel verdwenen.
Bij Go ens vertrek uit Indië in 1623 was hij opgevolgd door
den Gouverneur-Generaal Pi et er de Carpentier en deze,
omtrent wien de Jonge opmerkt dat hij „de zeldzame verdienste
„bezat van bij zijne optreding niet oorspronkelijk te willen zijn",
bleef geheel in het voetspoor van zijn grooten voorganger, en
voerde diens denkbeelden, waar dit mogelijk was uit.
De uitgifte van gronden onder den titel van „leenen", de weinige
rechtszekerheid, daaruit voortspruitende, de zware belasting bij
overdracht (25%) en de verplichting om aan de Compie tienden
van alle voortbrengselen den grond af te staan, maakten de ont
wikkeling van den landbouw in de omstreken van Batavia on
mogelijk. In deze gewichtige aangelegenheid verbetering te bren-
