293
grond ligt de M.C. 231 M. 7",47 zuid en 130 M. 6",84 west van
het torentje, waar Oudemans observeerde. De overeenkomst van
diens uitkomsten met de zeer talrijke en nauwkeurige bepalingen van
Kam en van Hennekeler is dus prachtig.
Het Universaal Instrument van Blauw stond 0", 19 zuid van den
Mer. Kijker en 18", 79 zuid van den Domtoren. Het verschil tusschen
Blauw en v. d Kolk bedraagt dus 0",7 en wordt door Prof. Oude
mans aan de onzekerheid van de declinatiën van de gebruikte sterren
toegeschreven. De standplaats van v. d. Willigen (Athenaeum) lag
0",34 noord van den toren, die volgens de M.B. op 52°15'8",12 ligt.
De breedte der Saaihal te Leiden is dus volgens Kam 52°9'24'',25
en die des Domtorens te Utrecht volgens Blauw 52°5'28",43,
volgens v. d. Kolk 29", 13. Het geodesisch breedteverschil van
Saaihal en Domtoren bedraagt 3'55",38.
Uit de gegevens van Kr., met de constanten van Clarke, volgt
voor het verschil in breedte: Amsterdam W.T. Saaihal 1365 1,
AmsterdamUtrecht D.T. 17' 1 ",89, Saaihal's Hage kerktoren
4'43",22. Wij hebben dus:
's Hage Obs. volgens Kr. 52°4'49",52 berek. uit Kam's bepaling 48",85
Utrecht Obs. 52°5'11'',6 BI. 11",5 (uit v.d. IC 12",2
Utrecht D.T. 52°5'29",3 BI. 28",43 (uit v.d. K.29",13)
Amsterdam W.T. 52°22'30",13 Kam 30",76 (uit BI. 30",32)
Het geodesisch verschil JeverDangast is mij onbekend.
Het grootste dezer verschillen is 0",87. Oudemans oordeelde
in 1852 een verschil van 4- 0",85 wel verklaarbaar uit onjuistheden
in de sterreplaatsen. Men zou er de onzekerheid der refractie bij
kunnen noemen.
Het azimut door Krayenhoff te Amsterdam gemeten, is schitterend
bevestigd door de bepaling van Prof. Oudemans. 1) Deze vond in
1879/80 voor het azimut UtrechtAmersfoort 248°22'45",76 m. f
0",3. Hiervan afgetrokken de hoek AmersfoortUtrechtAm
sterdam, die in tableau I 95°30'5",961 en in tabl. III vereffend
is tot 4",750 komt voor het azimut UtrechtAmsterdam 152°52'39",80
(of 4101en hieruit voor het azimut Amsterdam Utrecht 332°41'23"
(of 24"), terwijl Kr. 20" m.f. 3" had gevonden. Dit zou zelfs
Publications de la commission géodésique néerlandaise, n°. I. La Haije 1881
