39
1664 is een werk, welks gelijke in de 19e eeuw niet versche
nen is.
Van zijne graadmeting weten wij alleen iets door G. J. Vossius,
welke in 1660 mededeelde, dat Blaeu den afstand van den mond
der Maas tot Texel daartoe rechtstreeks langs het strand opgemeten,
en in Rhijnl. Roeden bepaald had. Van de uiteinden dezer lijn
onderzocht hij de poolshoogten met een zenithsector van 14 voet
(439 c.M.) straal en een boog van 12° (1' 1,28 m.M.) De uit
komst voor de lengte van 1° moet prachtig geweest zijn. Picard
die in Aug. 1671 Blaeu bezocht, deelt mede, dat zij van de
zijne nog geen 5 R. verschilde.
Picard meende ten onrechte met den graadmeter zelf te
spreken; het moet de zoon Dr. Johan Blaeu geweest zijn, die
volgens Vossius voornemens was om het werk zijns Vaders
uit te geven. Daartoe is het nooit gekomen. Of Blaeu zijne
meting wantrouwde omdat de uitkomst V30 grooter was dan die
van S n e 11 i u s, of dat hij ze geheim hield ten einde er voor zijne
kaarten van te profiteeren, weten wij niet. Het is zelfs niet uitgemaakt
of zijne graadmeting vóór dan na die van S n e 11 i u s is uitgevoerd.
Den 23 Febr. 1672 brandde de groote drukkerij af; de schade
werd berekend op f 355000! Dr. Joan stierf in 1673. Het
manuscript is waarschijnlijk verloren gegaan. Van Beeck Calc-
koen2) kon er eene eeuw later geen spoor van terug vinden.
De grondlijn van Blaeu is een der langste bases geweest,
die ooit rechtstreeks gemeten zijn. De lengte moet omstreeks
32000 Rh. R. (120 KM.) bedragen hebben; wij weten niet hoe
Blaeu gemeten heeft. Maar al had hij hierin het juiste getroffen,
het verschil der poolshoogten zal toch wel 20" onzeker geweest
zijn en de uitkomst daardoor minstens 160 R. Ook weten wij niet
1) Alzoo vermoedt B a u d e t. Maar in de Groote Atlas, deel III n° 36
is de breedte van Alkmaar 52°39' en die van Leiden 52°ll'>é, dat is aan
merkelijk verschillend van hetgeen Snellius, blz. 21, had aange
nomen.
2) Van Beeck Calckoen: Allgemeine Geographische Ephemeriden
von Zach 1798, Bd. 1 S. 629. B a u d e t schijnt deze verhandeling niet
gekend te hebben.
