197
De metingen werden meestal uitgevoerd door dessa-en onderdistrictshoofden,
djoeroetoeliessen en dergelijken; menschen, die zelfs het a b c van meten
niet kenden, waarvan velen wellicht niet eens de vier hoofdregels der rekenkun
de machtig waren.
Het toezicht was opgedragen aan de Wedono's, die in 't algemeen al even
min aanspraak kunnen of zullen maken op kennis van het landmetersvak; de
leiding geschiedde zoogenaamd door de Controleurs, doch behalve dat deze
ook geen landmeters zijn, hadden zij het met het verzamelen der overige gege
vens zeker te volhandig om er den noodigen tijd en zorg aan te besteden; dit
is althans nog het gunstigste wat aan te nemen valt, in verband met de ver
schillen, waarvan hierna sprake zal zijn.
Er is verder gewerkt met werktuigen, waarmede onmogelijk iets goeds kon
worden uitgevoerd en er is geen derde van den tijd aan besteed, die goede
en met goede instrumenten gewapende technici noodig zouden hebben om
eene, zelfs zeer oppervlakkige meting en kaarteering der bouw velden van Java
tot stand te brengen.
Het is dan ook algemeen genoeg bekend, dat verschillen van 100% met
de werkelijke oppervlakte niet bepaald tot de zeldzaamheden behooren en
naar wij vernamen kunnen afwijkingen van 20 tot 40% gerust als regel
aangenomen worden. Neemt men hierbij nog in aanmerking, dat het werk,
wegens gebrek aan kaarten, de uiterst gebrekkige schetsen door bovenge
noemde opmeters geheel stelselloos vevaardigd verdienen dien naam niet
voor bijhouding in het geheel niet vatbaar is, dan heeft men een treurig
maar helaas waar beeld van hetgeen dilettantisme, ik schreef hier voor de
variatie haast charlatannerie, te weeg brengt, waar het zich in de plaats dringt,
die alleen door vakmannen, met kennis en practische ervaring toegerust, behoor
lijk kan worden vervuld.
Deze beschouwingen zullen ieder, die afkeerig is van tijdverspilling aan mon-
nikkenwerk en van het nutteloos verontrusten en zonder vergoeding in dienst
stellen van inlanders, warm makenvooral hen, die zich goed kunnen voorstel
len welk een kolossale massa onbezoldigden arbeid hier van de mindere
hoofden is gevergd; hoe die menschen moeten getobd en gezucht hebben bij
de uitvoering van eene taak, geheel boven hun begrip en hunne krachten,
gejaagd en misschien bedreigd voor 't geval hun werk niet tijdig af, of niet
voldoende deugdelijk was uitgevoerd. En dat alles om een stapel totaal waar
deloos papier, beklad met billioenen cijfers in het leven te roepen.
Waardeloos! want wie zal beweren, dat men nu in het bezit is gekomen
van de volledige gegevens omtrent de oppervlakte, die de Regeering volgens
haar kabinetsschrijven van 23 October 1879 no. 3 ook noodig achtte, //om
andere grondslagen dan de bestaande aan te nemen,// of dat hieruit opge'
bouwd kan worden //het stelsel, dat het meeste past in de bestaande toestan
den het meest nabij komt aan het desideratum eener goede landrente-heffing
