204
zeer bevordelijk zijn, en dat, wanneer de landrente-heffing eenmaal op het
kadaster gebaseerd en de administratie daarvan, om zoo te zeggen er in ge
worteld zal zijn, zooals zulks met de grondbelasting in Nederland en elders het
geval is, men zijne onmisbaarheid stellig zoodanig zal gevoelen, dat landrente
heffing zonder kadaster nauwelijks meer denkbaar geacht zal worden; zoodat
het meerdere werk ook het fiscale kadaster ten goede komt, aangezien er
het tijdstip van herziening of vernieuwing aanmerkelijk door verschoven wordt.
Deze overwegingen hebben bij ons de vaste overtuiging gevestigd, dat
alleen een fiskaal-kadaster, wat de meting der détails, de kaarteering, de in-
houdsberekening, de boekhouding en de bijhouding betreft, gebaseerd op een
zeer juisten, volgens de eischen der wetenschap uitgevoerden en aan de trian
gulaties van hoogere orde verbonden grondslag, naast de noodige gegevens
voor de landrente-heffing, en een richtige administratie daarvan, de vatbaar
heid zal bezitten om de wijzigingen in de rechten op den grond in zich op
te nemen naar mate zij ontstaan, en dus voldoen zal aan alle eischen, die
er in Indie thans aan een kadaster gesteld behooren te worden.
Hiermede is onzes inziens voldoende aangetoond, welke eischen hen aan het
technisch gedeelte van een kadaster voor de binnenlanden van Java en Madura
gesteld moeten worden, om op de spoedigste wijze in de dringende behoefte
aan gegevens voor de landrente-regeling te kunnen voorzien, en tevens zorg te
dragen, dat het den grondslag kan uitmaken voor de behoorlijke aanduiding
en de verzekering der ligging en begrenzing der later te vestigen eigendoms
rechten op den grond. Verder dat deze laatste eigenschap betrekkelijk weinig
meer tijd en kosten zal vorderen en tevens het landrente-kadaster ten goede zal
komen.
Om nu te kunnen nagaan welke kosten en hoeveel tijd de opmaking van
het technisch gedeelte van zoodanig kadaster zal vorderen, moet in de eerste
plaats bekend zijn de oppervlakte welke gekadastreerd behoort te worden,
en in de tweede plaats van welke oppervlakte een zeker getal te samenwer
kende ambtenaren in een tijdsverloop b.v. van één jaar, het kadaster geheel
gereed kan maken.
Omtrent de oppervlakte vinden wij de gewenschte opgaven in het eindresumé
van het landrente-onderzoek van den Hoofd-Inspecteur van de cultures
Dr. Sollewijn Gelpke, waarin gezegd wordt, dat er op Java en Madura, be
halve de residentie Batavia, waarvan alleen het land Bloeboer in reke
ning is gebracht, de Vorstenlanden en Bangkalan, 3.702.575 bahoes
bouwgrond liggen. Zooals wij vroeger aantoonden kan echter gerust worden
aangenomen dat er 15 °/0 meer is, 15 °/0 is gelijk aan dr 555.540 bahoe's,
terwijl in de afdeeling Bangkalan dr 230,000 bahoe's bouwvelden aanwezig zijn.
1) Bahoe of bouw 500 Rijnl. Roede of 0,709649 hectaren, zie Staring's lijst blz. 8. (Red.)
