209
kringen, het kiezen van typen, het rangschikken van elk blok in een dier
typen, en het bepalen der marktwaarde. Daarvoor zijn bekwame menschen,
met veel doorzicht en kennis van grond en cultuur noodig, dat zou dus b. v.
aan als zoodanig bekend staande controleurs kunnen worden opgedragen. Het
nemen van proefsneden om de hoeveelheid product te bepalen en het ver
zamelen van gegevens om de productie-kosten te kunnen berekenen, moet
mede onder leiding en toezicht van wakkere menschen geschieden, doch
kan door inferieure lieden, zelfs grootendeels door inlanders uitgevoerd worden.
De berekening der netto-opbrengst per bahoe en per blok en van de verschuldigde
belasting per blok, benevens het ordenen en registreeren der uitkomsten, het
opmaken der hulpregisters enz. kan zeer goed door een paar inferieure
ambtenaren van het kadaster met b. v. een tiental mantris onder toezicht
van een der ingenieurs worden uitgevoerd.
Dit alles lijkt vrij eenvoudig en is juist iets, tot welker uitvoering zich zeer
velen in staat zullen achten en dus een terrein, dat door dillettanten wellicht
te lichtvaardig en te onvoorbereid betreden zou worden.
Daartegen echter moet ernstig gewaarschuwd worden, want daarin is de
groote fout gelegen, dat de kolossale massa gegevens vroeger, en vooral bij
het laatste landrente-onderzoek, verzameld, niets zijn dan eene door elkaar
gemengde massa, vormende een chaos van precieuse bouwstoffen en veel
onbruikbaar materiaal.
In Nederland heeft men er dan ook niet zoo lichtvaardig over gedacht,
toen men tot de herziening der grondbelasting overging. Daar werd door
specialiteiten op het gebied van belastingen, langen tijd te voren, overwogen
en beraadslaagd wat er gedaan en hoe er gehandeld moest worden en werden
eindelijk de rijpe resultaten daarvan neêrgelegd in eene volledige instructie
voor het werk, waarin alles werd geregeld en omschreven, van het minste
voorbereidend werk af tot de wijze hoe de laatste uitkomst moest opgeteekend
en' benuttigd worden, toe.
Zoodoende kwam men langs den kortsten weg en de meest practische en
voor de benuttiging eenvoudigste wijze tot het belastingcijfer van eiken belas
tingschuldige.
Door met zorg locale commissies te kiezen voor de taxatie, waarin de
controleurs van het kadaster zitting hadden om de eenvormigheid van de
uitvoering te bevorderen, welke commissien verder door eene hoofdcommissie
geleid en gecontroleerd werden, en een Ingenieur van het kadaster in buiten
gewonen dienst te benoemen, die onder veel anders belast was met de
zorg om de eindcijfers der taxaties in behoorlijk verband te brengen met de
kadastrale aanduiding der perceelen heeft men dadr getoond volkomen te
begrijpen van hoeveel gewicht het was om alles aan specialiteiten en bekwame
1) Dit is niet juist. (Red.)
