41
Met behulp van de centreerstift wordt de theodoliet boven dit snijpunt
opgesteld.
Indien de theodoliet niet van een centreerstift is voorzien schroeft men er
van onder een bolletje aan, welks diameter gelijk is aan dien van de bus
en waarvan het centrum in de as van den theodoliet ligt.
De theodoliet wordt zoodanig op den drievoet geplaatst dat het bolletje
juist in de bus past. Bij den toestel is een kegel, die na wegneming van
den theodoliet in de bus kan worden gestoken, waardoor een geschikt voor
werp wordt verkregen om uit een andere standplaats in te stellen.
De heliotropensysteem Bertram, die bij metingen van de Iste orde worden
gebruikt, dienen om een scherp punt te verkrijgen waarop men kan richten.
Op het punt waar men een heliotroop wenscht op te stellen wordt een
geelkoperen schroef1) ingedraaid, indien men met een houtconstructie te
doen heeft, en een bout ingegoten indien men op een steenen toren werkt.
Van boven zijn deze schroeven en bouten voorzien van een verlengstuk
waarop in het centrum een boring is aangebracht, terwijl er een draad is
aangesneden, waarop een stalen as kan worden gedraaid, eveneens van een
schroefdraad voorzien.
Is de heliotroop niet opgesteld, dan wordt het bovenstuk van den koperen
bout of der schroef, door een schroefdopje beschermd. De stalen schroef
wordt gestoken door eene opening in een rechthoekig plankje, lang 0,55 M.,
aan de eene zijde door twee pootjes, aan de andere zijde door een stelschroef
ondersteund.
Op het plankje wordt nabij het uiteinde, waar zich de stelschroef bevindt,
een spiegel geplaatst, die om eene horizontale en eene verticale as kan draaien
deze spiegel is in het midden van eene opening voorzien.
Aan de andere zijde plaatst men een raampje, waarin twee paardeharen
kruiselings zijn aangebracht, de opening in den spiegel, het snijpunt der dra
den en de as van de stalen schroef liggen in een rechte lijn, de visierlijn.
De plank wordt, met een moer op de stalen schroef, vastgezet; door de
opening in den spiegel richt men het instrument op den toren waarheen
licht moet worden gegeven, vervolgens wordt voor het snijpunt der haren een
kokertje aangebracht waaraan een wit schermpje is bevestigd, met eene ope
ning ter plaatse van het snijpunt der haren.
Men draait den spiegel zoo lang totdat dit schermpje wordt verlicht en de
donkere vlak, die door de opening in den spiegel ontstaat, samenvalt met de
openibg in het scherm.
Is de stand van de zon zoodanig dat men met een enkelen spiegel geen
licht in de verlangde richting kan werpen, dan maakt men van een tweeden
1) Zie Zeitschrift für Vermessungswesen. XVII Band. Jahrgang 1888, blz. 39.
2) Deze schroeven waren in grooten getale aanwezig.
