43
centrums, waarnemingspunten en standplaatsen van heliotropen worden ten
opzichte van deze bouten nauwkeurig bepaald.
Kan men de schroeven en bouten voor heliotropen ter plaatse laten blijven
dan heeft men hierin zeer geschikte hulpvastleggingen. Behalve de beschreven
instrumenten en hulpmiddelen, waren modellen van waarnemings- en bereke-
ningsregisters, en photograpbieën voorstellende de inrichting van torens,
signalen voor verkenning, meting en heliotroop-opstelling aanwezig.
B. Waterpassing.
Het waterpasinstrument bestaat uit drie deelen:
a. de kijker waaraan het niveau is bevestigd, diametraal daar tegenover
is een thermometer aangebracht, die tevens dienst doet als tegenwicht voor
het niveaubehalve de verdeeling op de niveaubuis is er nog een tweede
verdeeling aanwezig op eene buis, waarin de eerste is besloten.
Deze verdeeling dient om, bij het aflezen van de uitwijking der bel, de
parallax te vermijden ontstaande door het feit, dat de verdeeling op den
buitenwand van de belbuis is ingesneden, de bel daarentegen zich binnen
in de buis bevindt, de aflezing geschiedt niet direct maar in een spiegel die
boven het niveau in schuinen stand is opgesteld.
In den kijker bevinden zich twee verticale en drie horizontale draden,
deze is dus tevens afstandsmeter.
b de onderling verbonden vorken waarin de kijker met twee tappen komt
te rusten.
c het onderstel met de verticale omwentelingsas, inrichting voor vast
klemming en fijne beweging, ondersteund door drie armen met stelschroeven.
Een dezer stelschroeven is tevens de moer voor een stelschroef met zeer
fijnen draad, die dient om het instrument een kleine beweging in verticalen
zin te kunnen geven. (2)
De stelschroeven rusten op stalen platen die van een opstaanden rand zijn
voorzien en op het statief zijn bevestigd; het onderstel wordt veerende met
het statief verbonden; het eikenhouten statief kan, door in- en uitschuiven
der pooten, lager of hooger worden gemaakt.
De grenenhouten baken, verdeeld in centimeters, hebben eene T-vormige
doorsnede (3); zij zijn voorzien van handvatten en een doosniveau voor het
opstellen. In de baak is van onderen een stalen plaat ingelaten waarvan het
1) Zie jaargang III. 1887, van dit Tijdschrift, bldz. 162 vv.
2) De bedoeling hiervan wordt duidelijk wanneer men opslaat: Preis-Verzeichniss F. \V. Breithaupt
Sohn Cassel. 1889. Seite 40 no. 155.
3) Zie voor eene afbeelding, Preis-Verzeichniss F. W. Breithaupt Sohn. Cassel 1889. Seito 53.
no. 180. 181. 182.
