98
De verwarring is hier blijkbaar aan de zijde van Gauss.
In het Generalbericht über die mitteleuropaische Gradmessung
für das Jahr 1865 s. 22 is een brief van Gauss dd. 13 April
1834 afgedrukt, handelende over zijne driehoeken in Oldenburg.
Daarin worden de lengten van eenige zijden in toises gegeven.
Vergelijkt men deze met tableau III van Krayenhoff, dan vindt men
VarelJever: volgens Gauss 24883,7 M. GKr. 1,1 M.
Alleen de eerste zijde is door Gauss zelf bepaaldde anderen
volgen uit de metingen van zijn adsistent Hartman n. De ver
schillen zijn niet groot, maar de identiteit der punten is niet be
wezen en de onnauwkeurigheid der duitsche metingen op deze
plaatsen is door de Landesaufname (zie boven) duidelijk aangetoond.
De zijde BentheimKirch-Hesepe was door Krayenhoff
voor de aansluiting met Hannover bestemd. De afstand dezer
twee punten berekend uit het coördinaten-verzeichniss van Gauss
(Werke IV s 428, 430) verschilt 50 M. met de uitkomst van Kr.
Men bedenke hierbij dat dit Verzeichniss vele schrijffouten bevat,
en dat de punten van Gauss niet ondubbelzinnig zijn aangeduid.
Eene vergelijking der astronomische uitkomsten van Gauss is
reeds Jrg. V blz. 294 gegeven. Als men de hoeken en zijden van Gauss
kon vertrouwen zou het bovenstaande eene uitnemende controle voor
Kr. wezen. Ik durf er nu alleen uit te besluiten, dat ook de meest
N.O. zijden van Kr. slechts geringe fouten bezitten.
5. Nerenburger. Onmiddellijk nadat de Belgische Provinciën zich
van de Noordelijke Nederlanden hadden afgescheiden, werd aldaar
het De'pót de la Guerre opgericht (26 Jan. 1831). Deze instelling
had, gelijk haar beroemde naamgenoot in Frankrijk, tot taak eene
nauwkeurige topographische opname van het rijk. In 1839 werd
hare organisatie belangrijk uitgebreid en in 1851 begon zij onder
leiding van generaal N e r e n b u r g e r (18041869, een Amster
dammer van geboorte) eene geheele zelfstandige primaire triangulatie,
waarvan de waarnemingen in 1873 geëindigd waren, en die 84
LeerAurich
LeerWesterstede
VarelWesterstede
J everWesterstede
JeverAurich
20867,9
35060.8
30289.9
26876,5
32081,5
4- 1,3
- 0,2
- 0,1
0,1
1.1
