De rollende Coördinatograaf.
{Met Plaat
De heer Cora di te Ztjrich heeft een nieuw instrument vervaardigd voor
het in kaart brengen van punten, waarvan coördinaten op een rechthoekig
assenstelsel gegeven zijn. Dit instrument vereischt geen vaste opstelling, doch
rust op drie rollen, die, in beweging gebracht, het instrument in rechte lijn
verplaatsen. In overeenstemming met den rol-planimeter werd het nieuwe
instrument rollende coördinatograaf genoemd. Het bestaat uit twee deelen,
den abscissenwagen AA'A" en den ordinatenwagen B, welke op eenvoudige
wijze aan elkander verbonden kunnen worden.
Figuur 1 is de horizontale projectie van den geheelen toestel op kleine
schaal en twee der voornaamste deelen zijn op grooter schaal in de figuren
2 en 4 voorgesteld.
De abscissenwagen bestaat uit een langwerpig rechthoekig ijzeren raam,
rustende op twee looprollen CC van gelijken omtrek, die ongeveer een meter
van elkander verwijderd zijn en welker gemeenschappelijke as draait in
tappen, die zich in de beide korte zijvlakken van het raam bevinden. Het
derde rustpunt van den abscissenwagen is het rad D, draaiende om een
stalen as, die in een kleiner ijzeren raam A'', midden tegen een der langste
zijvlakken van het groote raam verbonden, aangebracht is. Het tegenover
gestelde lange zijvlak van eerstgenoemd raam draagt een liniaal A' (ordinaten-
liniaal), waarin over de geheele lengte eene zuiver rechtlijnige groeve a ge
maakt is, die de baan vormt voor de beweging van den ordinatenwagen.
De samenstelling van den ordinatenwagen blijkt duidelijk uit fig. 2. Door
de loopraderen RR in de groeve a van het ordinatenliniaal te plaatsen, is
deze wagen aan den abscissenwagen verbonden. Aan de huls O, die ter opname
van piquoir P dient, is een pennetje p met eenigszins afgerond eindvlak
verbonden (fig. 3), dat tegen een vlak geschuurde kant onder aan het
raam van den abscissenwagen drukt. Een tegenwicht Q, eveneens aan de
piquoirhuls aangebracht, dient tot verzekering van den stand van den ordi
natenwagen.
Op het ordinatenliniaal A' (fig. 2) zijn verdeelingen gesneden voor de
schalen '/ïooo en Vjooo ter grove instelling, door middel van index i. Nauw
keurige instelling en uitzetting van willekeurige afstanden geschiedt door den
meetrol M. De inrichting van dezen meetrol is gelijk, en hare wijze van
beweging geschiedt op dezelfde wijze, als bij den coördinatograaf in jaar
gang III (1887) van dit tijdschrift beschreven. Bij het hier afgebeelde in-
