93
achthoeken van hoogstens 10,9 K.M. geweest warenis dus slechts O",03.
Ofschoon het eene bekende zaak is dat de vereffening van het
net meestal eene iets grootere waarde voor de middelbare fout oplevert,
dan de stationsverefifening, zoo is het toch niet mogelijk eene bron
van fouten aan te wijzen, die in de middelbare waarden m1( m2 en
m3 zoo groote ongelijkheden zou kunnen teweeg brengen als die
der metingen van Krayenhoff, te weten, volgens het Précis
historique:
voor de metingen a: m, 0",532; m2 0",703; m3 2",675.
b: nq 0",618m2 1",052; ms 3",353.
of volgens de meer nauwkeurige berekening van Stuart:
voor de metingen a: nq 1",057m2 1",088; m3 2",437.
b: nq 3",644; m2 4',186; m3 5",237.
Om bij de metingen van vóór 1810, groep a, het onderscheid
tusschen m3 en nq volgens de gegevens van het Précis te verklaren,
zou moeten aangenomen worden, dat de hoeken onderhevig zijn
geweest aan fouten, welker middelbare waarde ongeveer 2",62 was,
en welke zich in de sluitfouten der stationsvereffening niet kunnen
openbaren.
Hier is dus de bron der ongelijkheden te zoeken in de omstan
digheid, die wij in de tweede plaats noemden: de uitkomsten in het
Précis historique medegedeeld en zelfs die, welke in de handschriften
der Leidsche bibliotheek zijn opgetcekend, zijn niet meer de zuivere
uitdrukking van onpartijdige en onafhankelijke waarnemingen. Zij
zijn verkregen onder den invloed van hetgeen Bertrand noemt:
ül'observateur trop avisé qui, dans les cas douteux, altère et corrige
ses observations pour en accroitre la vraisemblance," al hebben deze
wijzigingen en verbeteringen mogelijkerwijs bij Krayenhoff slechts
hierin bestaan, dat men van seriën van gelijke metingen sommigen
uitsloot, of dat de metingen werden voortgezet, totdat uitkomsten
werden verkregen die op bevredigende wijze aan de beide eerste
voorwaarden voldeden.
En al wilde men uit bovenstaande cijfers alleen een vermoeden
afleiden wat op zichzelf reeds voldoende zou zijn om de uitkom
sten onbetrouwbaar te maken de handschriften brengen het tot
zekerheid. Stuart zegt hieromtrent het volgende:
»Deze handschriften leveren veelvuldige bewijzen van wat de lezing
