71
Om de 200 meter (te Logantong 1« helft om de 100 M.) en aan
het einde van eiken dag, werd een trachietblok met een glazen kogel
in den grond bevestigd en bleef daar tot na de tweede meting of
tot den volgenden dag. Elke sectie van 200 M. werd gewoonlijk
onmiddellijk na elkander twee malen gemeten. Kleine, voortgaande
veranderingen in de lengte der staven blijven op deze wijze onop
gemerkt. In Pruisen en Spanje werd de tweede meting verricht,
nadat de eerste meting der geheele basis afgeloopen was. Te
Göttingen was er om de 156 M. een tusschenpunt; Ibanez ver
koos secties van 400 M.
Het onderscheid tusschen twee metingen der zelfde sectie bedroeg
te Simplak hoogstens 2,669 mM.te Logantong 0,415 mM. (voor
eene sectie van 100 M.) en te Tangsil 0,466 mM. Uit deze onder
linge afwijkingen zijn ook de midd. fouten van blz. 69 berekend.
Zij bedragen respectievelijk 1/1660000; 1/9000000 en 1/8260000.
Deze laatste twee m. fzijn kleiner, dan bij eenige basismeting in
Europa, en leggen een schitterend getuigenis af van de zorgvuldig
heid en nauwkeurigheid der waarnemers. Reëele beteekenis hebben
die m. f. natuurlijk niet.
Afgezien van de veranderlijke lengte der zinken staven, is het
eenige bezwaar tegen het basisapparaat van Java: de geringe snel
heid, die nog niet 1/10 is van die met Bessel's apparaat en
minder dan 1/5 van hetgeen met den toestel van Ibanez is ver
kregen. Voor een deel is dit toe te schrijven aan de grootere
oefening en de militaire organisatie der pruisische en spaansche
meetbrigades, voor een ander deel aan de afmattend hooge tempe
ratuur op Java. Maar de hoofdoorzaak is de samengesteldheid van
het apparaat, de talrijke mikrometrische aflezingen, die voor eiken
D.M. vereischt worden (zie blz. 60 en de tijdroovende in
richting voor het bepalen der tusschenpunten (zie Z. f. V. 1880 s.
384.) Een snelle voortgang der meting is vooreerst goedkoop.
Men zou met minder kosten een nieuw apparaat kunnen aanschaffen
als met dat van R e p s o 1 d nog ééne basis meten. Bij een vlot en
snel verloop der meting zullen kleine veranderingen in de staven,
door temperatuur, verzakken, trillen enz. minder invloed hebben.
In dit laatste opzicht schijnen trouwens de metingen op Java, blijkens
de kleine m. onberispelijk te wezen.
