148
hem reeds menig schoon voorbeeld ter illustratie van zijn nog onvol
tooid leerboek: „die Photographie im Dienste des Ingenieurs", waar
van de eerste aflevering in 1891 verscheen.
Dr. Schell, professor te Weenen, deed ook een fotogrammetrisch
instrument vervaardigen, waarbij de camera evenals bij het laatste
instrument van Paganini als centrale kijker is ingericht, welks objectief
zelfs boven het midden van het statief ligt.
Ten slotte iets over de werkzaamheden van den hoofdingenieur der
Oostenrijksche Spoorwegen V. Pollack te Weenen.
De eerste belangrijke toepassing der fotogrammetrie vond plaats
bij opnemingen op den Arlberg (in 1889) ter verkenning der lawinen-
streken aan de eene zijde der gemaakte spoorbaan.
Daar zeehoogten van 1000 —2000 M. voorkwamen, kwam Pollack
al spoedig tot het inzicht, dat slechts de fotografie tot bereiking
van het beoogde doel kon voeren.
Bij de ongunstige weersgesteldheid ten tijde der opnemingen zou
onmogelijk meer tijd aan veldarbeid besteed zijn kunnen worden, dan
noodig was voor de fotografische opneming.
Tengevolge dier slechte weersgesteldheid konden de fotografieën
niet aan alle eischen der kunst beantwoorden, doch voor de geometrische
opneming bleken ze voldoende te zijn.
Aan de begroeide helling tegenover de op te nemen hoogten werd
het noodige aantal fotogrammetrische standplaatsen bepaald door
theodolietmetingen van uit punten in de as der tusschen de hellingen
liggende spoorbaan; terwijl de fotografieën georienteerd werden met
behulp van die op haar afgebeelde punten of van andere, die ten
opzichte van de baanas waren vastgelegd.
De standplaatsen werden zoo gekozen, dat de op te nemen spleten
minstens van uit 2 punten door richtingen, die elkaar niet al te
schuin sneden, bepaald konden worden.
De afstanden der op te nemen punten van de correspondeerende
fotogrammetrische standplaatsen bedroegen meestal 10001500 M.
De bergkammen waren in sommige gevallen 20002500 M. en
nog verder verwijderd.
Op het meergenoemde IX Geografische Congres te Weenen was
de eerste volledige Oostenrijksche fototheodoliet, vervaardigd naar
het idee van Pollack met medewerking van Plafferl, te zien.
