78
Uit de formules onder de lijn ziet men, dat at en as met behulp
van de uitgepaste x-en en het zuiver gemeten verschil a3 al juist
berekend kunnen worden. (Form. II.)
De tafereelsafstand wordt dubbel berekend uit de daardoor bekende
hoeken cc2, a3 en de verschillen der uitgepaste abscissen. (III.)
Beide berekeningen moeten nauwkeurig overeenstemmen.
Eindelijk kunnen xt, x2 en x3 uit de hoeken, av a2, as en den be
rekenden tafereelsafstand f definitief worden vastgesteld en de ligging
van het hoofdpunt zoo noodig verbeterd.
De laatste methode ter zuivere oriënteering eener fotografie heeft
nog dit voor, dat men zelfs eene fotografie, waarop noch horizon
noch hoofdverticaal gefotografeerd zijn, kan oriënteeren, wanneer
slechts de hoeken gemeten zijn tusschen de richtingen uit het stand
punt naar drie trigonometrische bekende punten, die op de fotografie
voorkomen.
De beide coördinatenassen toch liggen gewoonlijk ongeveer in het
midden der fotografie en evenwijdig aan hare randen. Neemt men
ze nu voorloopig zoo aan en past dan voor de drie punten de x-en
uit, dan kan men de aangegeven berekening doorvoeren en de ligging
der hoofdverticaal verbeteren.
Heeft men nu nog de hoogtehoeken voor twee punten gemeten,
dan kan ook de horizon in zijne ware ligging worden aangebracht.
(Zie Fig. 10.)
Op deze wijze bepaalde Dr. W. Jordan den tafereelsafstand en de
ligging der hoofdpunten voor fotografieën, die op de Rohlfsche expeditie
in de Oase Dachel, in aansluiting aan trigonometrische metingen,
met een gewoon fotografietoestel genomen waren, nadat het tafereels-
vlak met behulp van een schietlood telkens loodrecht was geplaatst.
In eene verhandeling in het „Zeitschrift für Verm." Bd. v. 1876
geeft Jordan aan, hoe zulk een gewoon toestel in verbinding met
theodolietmeting op bovenbedoelde wijze aan geometrische opnemingen
dienstbaar kan gemaakt worden.
Doch ook voor tot fotogrammetrische doeleinden ingerichte instru
menten is het noodig de ligging van de afgebeelde hoofdverticaal en
van den horizon te controleeren, wil het werk aanspraak maken op
nauwkeurigheid.
In Italië, waar door den Ingenieur Paganini Pia op grootsche schaal
