79
fotogrammetrische opnemingen in het hooggebergte zijn gedaan, wordt
steeds dergelijke contróle toegepast.
Het met behulp van fotografie optemeten terrein is bedekt met
een aantal trigonometrisch bepaalde punten, terwijl de detailmeting
in aansluiting daaraan geheel door fotografie geschiedt.
Zijn nu in Fig. 15 de punten A, B, C onderling trigonometrisch
bepaald, dan zijn de hoeken A, (3 en @t, de hoogteverschillen h en hx
en de horizontale afstanden AB en AC nauwkeurig bepaald.
Met behulp van de voorloopige ordinaten op de fotografie y en yt
kunnen wij nu zeer gemakkelijk uit de nauwkeurig trigonometrisch
bepaalde grootheden de juiste waarden van y, a, av x, xx en eindelijk
der ordinaten y en y5 berekenen en eventueel noodige correctie van
horizon en hoofdpunt aanbrengen.
Bij instrumenten met constanten tafereelsafstand kan men f aait
uit verschillende x-en en a's bepalen. Het is daarbij raadzaam
kleine en groote abscissen te gebruiken. Het is toch gebleken, dat
zelfs bij zeer goede objectieven de tafereelsafstand grooter wordt,
naar mate men dien berekent met behulp van abscissen van punten,
die verder van het midden der fotografie verwijderd zijn.
Prof, Doergens onderzocht drie objectieven op de volgende wijze
(fig. 16.)
Hij plaatste elf baakjes naast elkander op 8, 8, 7, 4 en 8 M on-
derlingen afstand rechts en links van het middenste. In O, op 50
M afstand van baakje VI, mat hij met een' theodoliet de hoeken
van uit O naar de verschillende baakjes. Uit de abscissen der beel
den van de baakjes voorkomende op fotografieën, verkregen met een
toestel, waarin achtereenvolgens de drie objectieven werden geplaatst,
berekende hij vervolgens f met behulp van de gemeten hoeken en
van de abscissen successievelijk van VVIVII; IVVIVIII;
IIIVI— IX; II—VI— X; I—VI—XI en vond daarbij het boven
genoemde verschijnsel.
Wil men dus juist werken, dan dient men voor een instrument
met constanten tafereelsafstand dezen niet uit ééne enkele waarne
ming doch uit meerdere af te leiden, (daarbij het gezichtsveld niet
te groot nemende) en uit de verschillende voor f gevondene waarden
eene gemiddelde waarde door vereffening te bepalen.
Is het verschil in grootte van den tafereelsafstand voor kleine en
