91
bruik is, maar niet wordt beschreven. Het is geen ander dan de
ook hier te lande gebruikte transformateur, beschreven in de tweede en
volgende uitgaven van Dr. S ch ol s'landmeten en waterpassen 167.
De laatste afdeelingen van dit hoofdstuk zijn gewijd aan de ver
deeling van grondstukken en aan de vervanging van gebroken grens
lijnen door rechte, welke in Baden veelvuldig voorkomt bij de afpaling
met steenen, die aldaar de opmeting van gemeenten voorafgaat.
Van de werktuigen bij berekeningen in gebruik zijn in het 4de
hoofdstuk beschreven de pool- en rol-planimeter, rekenlinialen en
cilinders, alsmede de meer samengestelde rekenmachines. Als overal
blijft ook hier eene bepaling der nauwkeurigheid niet achterwege.
De hoofdbestanddeelen der meetinstrumentenniveau, loupe, kijkers,
microscoop en schroeven komen in het 5de hoofdstuk voor, waarna
een hoofdstuk van 52 bladzijden volgt over den theodoliet en het
meten van horizontale hoeken. Afbeeldingen worden gegeven van
drie theodolieten met nonius-aflezing en drie met microscopen, de
laatste voor hoekmetingen van de 2e en 3e orde. Op de beschrijving
van nonius en schroefmicroscoop volgt die van het aflees-microscoop,
dat in den laatsten tijd bij kleinere instrumenten meer en meer den
nonius vervangt.
Het onderzoek en de regeling van den stand der vizierlijn ten
opzichte van de draaias des kijkers en van deze as ten opzichte van
die der alhidade worden beschreven, zoowel voor het geval, dat het
niveau op de tweede as wordt geplaatst, als dat het aan de alhidade
is verbonden. Behalve de wijze van elimineeren der overgebleven
fouten wordt eene berekening gegeven van haar invloed en dien der
excentriciteit van den kijker op de metingen, alsook een voorbeeld
voor de bepaling van grootte en richting der exentriciteit van de
alhidade.
Na mededeeling van een onderzoek der fouten in de randverdeeling
en eene vergelijking van de meting der hoeken bij repetitie en bij
reïtiratie, wordt het hoofdstuk besloten met eene opgaaf der regelen,
welke de trigonometrische afdeeling der Pruisische Landesaufnahame
aan hare trigonometers voorschrijft voor de behandeling van de instru
menten in het veld.
Het zal opvallen, dat niets aangehaald wordt over de inrichting
en het gebruik van de sextant. Bij den rijken inhoud had o. i. de
