73
breedte, waaruit op Rathkrügen als nulpunt de rechthoekige spherische
coördinaten in trig. form. 6 werden bepaald.
De berekening in trig. form. 6 levert uit zich zelf geen bewijs
voor hare nauwkeurigheid en waarborgt evenmin tegen mogelijke
fouten in de gebruikte geographische coördinaten.
Tot proef worden daarom uit. de verkregen rechthoekige coördi
naten de neigingen en afstanden afgeleid en vergeleken met de ge
gevens der Rijksdriehoeksmeting.
De proef berekening voor richtingen tusschen punten van de Den
2e orde wordt in den regel verricht met inachtneming der krom
ming van het aardoppervlak, dientengevolge wordt de berekening
van neigingen en afstanden .met logarithmen in zeven decimalen uit
gevoerd in trig. form. 7.
Overigens heeft de proefberekening plaats met logarithmen in vijf
decimalen in trig. form. 8 volgens de formules der vlakke trigono
metrie. Regeln zum Trig. Form. 643.)
De spherische neigingen en afstanden kunnen, in berekeningen
waarbij de kromming van het aardoppervlak buiten beschouwing
wordt gelaten, niet worden gebezigd, voor deze berekeningen moeten
de neigingen en afstanden volgens de formules van trig. form. 8 op
nieuw worden afgeleid. Regeln ztim Trig. Form. 7, 47).
Volgens Anw. IX kan dus de landmeter geroepen worden een
terrein op te meten waarbij gegeven een viertal punten, op onder
linge afstanden van 15 tot 35 kilometer, van welke punten bekend
zijn de geographische lengten en breedten.
Trig. Form. 8. Berechnung der Neigungen und Entfemungen
aus den rechtw. Koordinaten.
Is in een Pruisische driehoeksmeting dit formulier van groot ge
wicht, bij de behandeling der form. 6 en 7 was er reeds sprake
van, ook voor ons heeft het meer dan gewone waarde.
Bij onze stelsellooze wijze van werken raken deze eenigszins onder
geschikte afleidingen, maar niettemin belangrijke schakels onzer
opvolgende berekeningen, gewoon weg zoek.
Nu kan men zeer verschillend oordeelen over het nut van hun blijvend
behoud, wat nog heel iets anders is dan het nut van het formulier; daarom
zij opgemerkt dat nut of nuttigheid een algemeene eigenschap is, welke in
verband tot verschillende zaken voorkomt in verschillende graden.
