83
Volgens Cantor bestond dat instrument uit een voetstuk met toe
stel tot vertikaalstelling waaraan een schijf met een 4 el lange
liniaal vast was verbonden. Het liniaal was zoodanig ingericht dat
het zoowel horizontaal als vertikaal kon worden bewogen en vast
gezet. Twee kleine pinnetjes loodrecht op de richting van het
vizierliniaal dienden tot het meten van rechte hoeken, terwijl voor
de horizontaal stelling van het instrument een koper waterpastoestel
letje was aangebracht.
Verder bestond in Egypte de door Eratosthenes bij zijne graad
meting gebruikte zonnewijzer „Gnomon" (zie dit tijdschrift jaarg.
V bl. 53.)
Hoewel reeds de Grieken circa 550 v. C met dit instrument bekend
moeten zijn geweest, de Joden nog vroeger, is het toch waarschijn
lijk dat het van oud- Egyptischen oorsprong is, daar de Grieken op
weinig eigen uitvindingen op het practisch gebied der geodesie
kunnen wijzen, en de Joden hunne voornaamste vorming, zeden,
spraak, schrift aan de Egyptenaren danken (de schrijfwijze was als
bij de joden van rechts naar links.)
Zooals reeds vermeld werd was het gebruik van linialen aan de
Egyptenaren bekend. Schalen kenden zij echter niet, wel moet uit
de nauwkeurige teekeningen van cirkels worden opgemaakt dat zij
eene soort van passer bezaten.
Gewoonlijk werden de teekeningen op metalen tafeltjes vervaar
digd, vroeger ook wel op tafeltjes gemaakt van dierenhuiden, zooals
uit een opschrift op den tempel van Denderah blijkt. Later kwam
het papyrus daarvoor in de plaats. Die papyrusrollen werden ge
maakt van de papyrusplant waarvan de vezelachtige stengels gespleten,
en aan elkaar werden geplakt, waarna de oppervlakte glad werd
gestreken; die rollen waren gewoonlijk 50 c.M. lang en 1040 c.M.
breed en van eene geele of donkerbruine kleur.
Behalve bij de uitvoering van groote bouwwerken, den aanleg van
wegen en kanalen werd de kennis der landmeetkunde gevorderd voor
de meting en verdeeling der erfpachtsperceelen ten tijde van Sesostris;
voor de heffing der grondbelasting werden namelijk de omtrekken
van alle perceelen gemeten en daaruit de oppervlakte bepaald.
Ten tijde van de Ptolomeërs werd ook rekening gehouden met de
indeeling van den grond in bouwlanden en wijngaarden.
