155
oever, na eerst een deel van de stoffen, die het daareven loswoelde
of van elders meevoerde, als zand en slik, aan den bollen oever
te hebben neergeworpen, 't Zelfde verschijnsel herhaalt zich en
de aanvankelijk slechts flauw gebogen bedding wordt voortdurend
krommer sluit eindelijk een schiereiland in, waarvan de landengte
van beide kanten aangevallen, steeds smaller wordt en ten slotte
geheel verdwijnt. Een nieuwe doortocht is dan gebaand, het
water verlaat den omweg van zijn ouden loop en volgt met
meerderen spoed den nieuwen weg, om elders het zelfde spelletje
op nieuw te beginnen of voort te zetten.
Waar de stroom te breed is en het water zijn loop vertraagt,
laat dit een deel der zwevende stoffen bezinken; er vormt zich
een plaat die de rivier in twee armen scheidt, welke ieder voor
zich weer, op eigen gelegenheid, oevers en bedding hun invloed
doen gevoelen.
Wie zal zeggen wat de stroomen, in hun dartel spel, van ons
Vaderlandje, eerst door hen hier aangespoeld, later weer gemaakt
zouden hebben, hadden menschenhanden niets reeds eeuwenlang
zich er mee bemoeid.
Wisten we 't niet uit de geschiedenis, een blik op de kaart
van onze rivieren zou ons duidelijk maken, hoe nauw het leven
van onze voorouders steeds verbonden was met hunne rivieren. De
oude steden liggen aan de stroomen en alle juist op plaatsen,
waar door een ombuiging van den stroom, of door samenvloeiing
van twee rivieren, het water sterk op den oever toeschiet, dat is
aan den hollen oever, waar het water diep en de oevers steil
werden gehouden.
Oogenschijnlijk maakt de ligging van sommige steden een
uitzondering op dezen regel, doch ook meestal slechts schijnbaar,
want de afwijking dankt haar bestaan gemeenlijk aan een latere,
't zij kunstmatige, 't zij natuurlijke stroomverlegging.
Al gingen de belangen van menschen en rivieren tot op zekere
hoogte samen, toch bracht het belang der bewoners mede dat
hunne werking zich niet buiten zekere grenzen uitstrekte. Men
ging daarom hunnen loop binnen dijken beperken. Het is niet
met zekerheid bekend op welk tijdstip met den aanleg van dijken
is begonnen en meer dan waarschijnlijk zou een onderzoek