156
daarnaar vruchteloos zijn. Vermoedelijk zijn verspreid opge
worpen, afzonderlijke waterkeeringen, door latere vereeniging en
verzwaring, gaandeweg gewordentot de hooge en massieve dijken
die thans onze rivieren insluiten.
Het doet hier weinig ter zake te weten of de dijken een honderd
jaar vroeger of later zijn aangelegd, het feit is hier alleen in
zooverre van belang, dat met het aanbrengen van dijken de
rivieren reeds in een onnatuurlijken toestand geraakten en feitelijk
reeds toen het begrip natuurlijkheid er aan werd ontnomen.
Na deze opmerking kunnen we een sprong maken van vele
eeuwen, desnoods ons in verbeelding geheel naar den tegen-
woordigen tijd verplaatsen. Dan behoeven 1 we slechts een be
trekkelijk klein getal jaren terug te keeren, om weer te komen
in een periode, waarin onze rivieren nog een geheel ander voor
komen hadden dan ze nu vertoonen. Eerst nadat de stoom zijn
invloed op onze maatschappelijke samenleving had doen gevoelen,
hebben de eischen van handel en verkeer het noodig en mogelijk
gemaakt, anders en beter in te grijpen in het bestaan van onze
openbare stroomen.
Anders en beter? Ja.
Het is voldoende bekend dat de rivieren ook door onze
vaderen niet ongemoeid werden gelaten, maar het doel van hun
werken was een geheel ander dan dat, waarmee voornamelijk
in de tweede helft van deze eeuw onze hoofdrivieren zijn
ver- en hervormd.
Tot aan het einde der vorige eeuw waren de rivieren tamelijk
wel overgelaten aan de willekeur der eigenaren van de aan
gelegen landen, die haar beschouwden in hoofdzaak als wateren
welke zand en slik meevoerden, waarmede zij hunne eigendommen
konden vergrooten. Wel stonden ook deze wateren der scheep
vaart ten dienste, doch belemmerd als deze werd door tollen van
steden en heerlijkheden, behoeft het niet te verwonderen, dat zij
zich niet ontwikkelde en dat hare belangen moesten wijken voor
die der landeigenaren. Deze hadden van oudsher het recht op
de aanwassen, die aan hunne eigendommen ontstonden, en zij
mochten die aanwinningen bevorderen door het maken van kribben,
als anderszins.
