188
als ze eenmaal geheel tot land zijn geworden, meer millioenen
guldens zal bedragen, dan nu tonnen gouds.
Nemen we nu verder in aanmerking het groote belang 't welk
het Waterstaatsbestuur er in de toekomst bij kan hebben, dat de
Staat privaatrechtelijk eigenaar is van een strook grond ter weers
zijden van het rivierbed en dat de kosten van het beheer der
aanwassen reeds nu verre worden overtroffen door de jaarlijksche
opbrengst, zou het dan wel van verstandige politiek getuigen
wanneer het voordeel, gelegen in de sterke waardevermeerdering
dier eigendommen, niet ten behoeve van den Staat werd gereseveerd?
Moet niet veeleer het streven daarop gericht zijn, dat het den
Staat mogelijk worde gemaakt datgene in bezit te nemen wat
hem naar billijkheid toekomt en zulks te kunnen doen met het
volle bewustzijn van daarmee te handelen strikt naar de eischen
van rechtvaardigheid en wet, zonder de vrees zich te vergrijpen
aan rechten van anderen?
Als maatregel van orde zou dit zeker zeer gewenscht zijn.
Doch niet alleen daarom.
De tegenwoordige wettelijke regeling staat ook een behoorlijke
exploitatie dier rijkseigendommen in den weg.
De tak van dienst over deze privaatbezittingen van den Staat
gesteld, tracht de aanwassen, die daarvoor vatbaar zijn of worden,
te verhuren.
Het is merkwaardig onder welke abnormale verhoudingen zulks
dikwijls plaats heeft.
Bij de eerste verpachtingen waren de pachtsommen vrij geregeld
veel te hoog. De pachters maakten zich fantastische illusiën
omtrent te verwachten landaanwinning en de opbrengst, of ze
leefden in den waan dat die oppervlakten, zoo eigenaardig tusschen
de uiterwaarden en de rivier gelegen, hun uit andere oorzaken
voordeelig konden zijn. In beide gevallen kwamen ze bedrogen uit.
Meer dan eens zag de Staat zich genoodzaakt die pacht te
ontbinden lang voor het verstrijken van den pachttermijn.
Van regelmatige cultiveering was hoogst zelden sprake. De
perceelen die reeds gewassen voortbrachten werden maar al te
dikwijls beschouwd als terrein, waarvan alleen door roofbouw
eenig voordeel viel te behalen en ook werd niet zelden de hand
