245
nog eene correctie worden aangebracht, waarvoor Gauss eene
tafel heeft berekend, (zegt de schrijver), welke hiervoor kan gebruikt
werden. De onderstelling is niet gewaagd, dat hier is geput uit
Bauernfeind, Elemente der Vertn-essimgskun-d-e, Zweiter Band. §111
(5e druk)! klaarblijkelijk verkeert deze in eene verkeerde meening,
omtrent den bol waarvan Gauss heeft gebruik gemaakt om een
driehoeksnet op te berekenen, dat op de ellipsoïde is gelegen.
De bol wordt door Bauernfeind niet nader aangeduid, dan dat
zijn straal r kan genoemd worden. Noch van de grootte van den
straal, noch van den vergrootings-coëfficient bij de conforme pro
jectie van het driehoeksnet wordt door B, melding gemaakt;
andere formules worden wel overgenomen, maar deze hangen geheel
in de lucht. Toch spreekt B. van „die ausgezeichneten Arbeiten
von Gauss" en deelt hij de tafel van Gauss verkort mede.
(Tafel XXII).
Waar Adamczik onder zijn gebruikte literatuur ook Bauern
feind opgeeft, is het dus verklaarbaar dat hij de fout van den
laatste heeft overgenomen, het gezag van B. was daarvoor groot
genoeg.
Een der voornaamste en vruchtbaarste Duitsche schrijvers op
dit gebied zeide voor enkele jaren, sprekende over deze fout van B.
das hatte ich schon seit 20 Jahren gewusst, ober wer hatte es
öffentlich sagen sollen
Behalve de drukfouten door den schrijver vermeld, had ook nog
kunnen worden opgegeven, dat tg a a 1/8 a3 en niet
a -)- 1/6a3, zooals op bladz. 11 voorkomt. De berekening der
Soldner'sche coördinaten op bladz. 361 is foutief; de getallen
30324,76, 40187,50 en 0,02114 moeten resp. zijn 33247,60, 41875,00
en 0,0254.
De totaalindruk is, dat, hoewel het werk in vele opzichten valt
te roemen, er toch vele onderdeelen niet met voldoende zorg zijn
behandeld om het tot een betrouwbaren gids te maken bij de studie,
om welke reden eene onvoorwaardelijke aanbeveling dan ook niet
kan worden gegeven.
Leeuwarden.
M. de Vos.
