74
Wijl zij echter, zooals op verschillende plaatsen uit de door
verschillende personen uitgevoerde omvangrijke en nauwgezette
waarnemingen gebleken is, een onregelmatige vervorming van het
geometrische beeld in de beide richtingen van het blad in den
loop van den tijd veroorzaken, en juist hierdoor aan de waarde
der kaart afbreuk wordt gedaan, zijn zij voor de vervaardiging van
minuutplans niet geschikt.
De onregelmatigheid der uitzetting in de beide richtingen van
het papierblad vertoonde zich bij machinale papieren het sterkst,
wanneer zij in vochtige vertrekken werden overgebracht; de ver
vorming van het net der ruitlijnen, dat te voren over de bladen
was gelegd, bedroeg in die gevallen in de breedterichting van het
plan gemiddeld meer, dan het dubbele der vervorming in de lengte
richting.
Het inkrimpen van het blad, na zijn terugkeer in droger lokali
teiten, geschiedde daarentegen in andere verhoudingen, weer afwijkend
van de zooeven vermelde. En zelfs bij een onafgebroken bewaren
in droge vertrekken, waren de veranderingen der uitzetting in de
beide richtingen niet gelijkmatig.
De in tabel B opgenomen waarnemingen zijn afkomstig, ieder
voor ongeveer 1/3, van
I. papieren welke in droge vertrekken,
II. papieren welke in vochtige vertrekken werden bewaard, en
III. van papieren der groep II, die later nog weer in droge
lokaliteiten werden overgebracht.
De gemiddelde verandering per 1000 m.M. lengte, beloopt in
het algemeen voor de le groep: ongeveer 1/3 van de bedragen
voorkomende in de kol. 4 en 7; voor de 2e groep ongeveer
het dubbele dezer bedragen; terwijl voor de 3e groep het be
drag nagenoeg overeenstemt met de in deze kol. voorkomende cijfers.
De aan de geschepte papieren boven de machinale toegekende
voorkeur berust, behalve op de wijze waarop zij worden ver
vaardigd, nog daarop, dat zij gewoonlijk van een betere kwaliteit
lompen worden gemaakt en dat men voor de lijming dierlijke, in
plaats van plantaardige lijm pleegt te gebruiken.
Afgezien nu van het meer of minder juiste dezer meening,
is echter het buiten allen twijfel gestelde feit, dat zij in de
aangeduide opzichten boven de machinale papieren staan, reeds
voldoende om de gedane keuze beslissend te doen zijn.
