123
grenzen verandering kan ondergaan, door de plaats, waar de
beweging van de log van de kleine op de groote schijf wordt
overgebracht, nader bij of verder van het middelpunt van de laatste
te brengen. Om over deze betrekking te kunnen oordeelen moet
voor een bekenden afstand het aantal omwentelingen van de schijf
worden geteld. Hiertoe wordt gebruik gemaakt van een bijzonder
daarvoor vervaardigden afstandsmeter, op hetzelfde beginsel berus
tende als de sextant; de afstand der beide spiegels is hierbij gebracht
op 3 voet en de hoek, dien ze onderling maken is zoo genomen,
dat voor een afstand van 165 voet het dubbel teruggekaatste beeld
met het direct geziene voorwerp samenvalt.
Voor het bepalen van den door het vaartuig doorloopen afstand
maakt men gebruik van een of ander in het water vastliggend
voorwerp, b.v. een boei, schip, of iets dergelijks, bij het passeeren
waarvan, men met het tellen der omwentelingen begint, welke arbeid
wordt voortgezet, totdat blijkens het instrument den vereischten
afstand is verkregen.
De bepaling van de betrekking kan worden herhaald, zoo dik
wijls omstandigheden van stroom, getij en dergelijke verandering
ondergaan.
De geheele inrichting moet in het vaartuig zoo worden aangebracht,
dat ze onafhankelijk van de verschillende bewegingen van het
schip, eenzelfden stand ten opzichte van het horizontale vlak behoudt.
De hodograaf zou zonder practisch nut blijven, zoo er niet eene
eenvoudige methode bestond om uit de verzamelde gegevens eene
kaart te construeeren van den afgelegden weg. De heer Ferguson
heeft ook hiervoor een instrument samengesteld, opdat het ver
vaardigen van de kaart geheel mechanisch kan geschieden. Zonder
in bijzonderheden te treden zij daarover alleen vermeld, dat een
voor dit doel benoodigd onderdeel van het instrument, met behulp
van een samenstel van twee parallellogrammen over het teeken
papier kan worden bewogen, zoodat het zich steeds evenwijdig aan
zich zelf verplaatst en dat, ter plaatse waar bij den hodograaf
zich de magneetnaald bevindt, een potlood is aangebracht, dat den
afgelegden weg in teekening brengt. De papierstrook, die ter zijde
is bevestigd, kan met behulp van deze inrichting in eenzelfden
stand worden gebracht als zij voor elk punt bij de opneming had,
In het werkje is opgenomen een klein gedeelte van een kaart
door den heer Ferguson met den hodograaf vervaardigd op de
