153
uitgepast, overeenkomende met 1 d.M. op de kaart. Voor de andere
verhoudingen kunnen afstanden van 1 d.M. op de kaart niet op de
gewone wijze wordén afgelezen, omdat daartoe de schaal zou moeten
worden verlengd. Deze verlenging is hier echter bij het begin dei-
schaal overgebracht. Zoo vindt men de verlenging van a l (1 a 1250)
in de lijn m v, die voor a k in tv x en die van ai in o d.
Evenzoo vindt men voor de in 200 deelen verdeelde schaal de
verlenging der lijnen d q, dp en do respec. in g y, h z en i a.
Voor de schaal van 1 a 5000 wordt de voortzetting niet noodig
geoordeeld, desnoods kan hiervoor echter die van 1 a 2500 worden
gebezigd.
Bij het vergrooten of verkleinen van eene kaart wordt de schaal
als volgt gebruikt.
Met den passer past men een afstand op de gegeven kaart uit
en leest op de schaal het aantal eenheden dezer lengte af. Het
eene been van den passer is hierbij geplaatst in een der lijnen al
of c d, het andere in een der lijnen welke door a of d gaande,
passen bij de verhouding waarop de oorspronkelijke kaart is ver
vaardigd. Het eene been op al of cd onveranderd houdende,
laat men het andere been zich verplaatsen naar de lijn, behoorende
bij de verhouding, die gewenscht wordt. Om van de verhouding
1 a 1000, op die van 1 a 1250 over te brengen, zal men den
passer van de opening ef tot er moeten terugbrengen. Zie in de
figuur bij 62 aan de rechterzijde.
Komen de verhoudingen op verschillende zijden van de schaal
voor, dan moet eerst het aantal lengte-eenheden worden afgelezen
en dit op de andere zijde worden opgezocht en uitgepast.
De schalen hebben eene dikte van 1,5 m.M. en worden in nieuw-
zilver tegen M. 13,50 geleverd door de firma R. Fuess, Steglitz bei
Berlin, Diintherstr. 8.
Augustus 1904.
M. de Vos.
