113
bi] het in kaart brengen der residentie Westerafdeeling van Borneo.
De hoogte boven bet zeeoppervlak der driehoekspunlen op
Sumatra is en wordt nog trigonometrisch bepaald; als uit
gangspunt dienden het gemiddelde peil der zee te Padang en te
Telok-Betong. x)
Behalve door den Geographischen Dienst en door de Triangu
latiebrigade van den Topographischen Dienst zijn er op Java ook
door andere diensttakken triangulatie's uitgevoerd: door de opne
mingsbrigades van den Topographischen dienst, het Kadaster, het
personeel der Irrigatie en het Boschwezen; al deze triangulatie's
beoogden natuurlijk uitsluitend praktische doeleinden. Als uit
vloeisel van de werkzaamheden der in 1900 benoemde Commissie
voor de Centralisatie der opnemingen in Nederlandsch-lndië zal in
het vervolg de uitvoering van triangulatie's waarschijnlijk uitsluitend
aan den Topographischen Dienst worden opgedragen. In Midden-
Java wordt sinds 1896 een nieuwe secundaire triangulatie uitge
voerd door het personeel der opleidingsbrigade van den Topogra
phischen Dienst.
Spreker eindigt met de hoop uit te spreken, dat het hem mag
gelukt zijn, door deze vluchtige mededeelingen een denkbeeld te
geven van hetgeen er op geodetisch gebied in Nederlandsch-lndië
is verricht. Van het een halve eeuw geleden nog slechts bij gerucht
bekende Tobameer strekt zich thans een onafgebroken reeks van
driehoeken uit tot aan straat Bali, over een afstand van 2200 kilo
meters, gelijk aan dien van Arnhem lot Constantinopel! Een blik
op de kaart toont echter aan, hoe ontzaglijk veel er in onze uitge
strekte koloniën nog te doen overblijft.
Moge het ons Nederlanders, zegt deze medewerker aan den
bovengeschetsten arbeid, zijn gegeven dit werk ongestoord voort
te zetten en ten einde te brengen: want ook in dit opzicht valt
er in Indië iets groots te doen! Met de voltooiing der driehoeks
metingen zal onze natie voor zich zelve een wetenschappelijk
monument in het verre Oosten hebben opgericht.
Bij de rondvraag van opmerkingen traden Dr. J. D. van der
Plaats (Utrecht) en Prof. Hk. Heuvelink (Delft) in debat. Hun
Zie Tijdschrift voor Kadaster en Landmeektunde 904, Jrg. XX, bladz. 5—28.
