178
belangrijke reductie-element ook, onafhankelijk van de waarnemingen,
met den meridiaancirkel te bepalen.
De druk van de breedtebepaling van Ubagsberg volgens de Horrebow-
Talcott-methode is ten einde gebracht; de verkregen uitkomst komt op
zeer weinig na (0",08) overeen met die welke door de metingen van
zeniths-afstanden was verkregen.
Twee publicaties der commissie, de eene betreffende de breedte- en
azimutbepalingen in 15 punten van het hoofddriehoeksnet, de andere
betreffende de astronomische metingen in het driehoekspunt Ubagsberg
weiden verspreid.
Slingerproeven.
De hulptoestellen ter bepaling van den slingertijd van den slinger van
Defforges, grootendeels in de Nederlandsche instrument fabriek te Utrecht
vervaardigd, doc'n aan de sterrenwacht te Leiden in menig opzicht gewijzigd,
zijn op weinig na gereed.
In den zomer van 1905 ontvingen wij bericht van den instrumentmaker
Stückrath te Friedenau, dat de door hem vervaardigde vierslinger-toestel
gereed was. Daar de geheimraad prof. Helmert, directeur van het
geodetische instituut te Potsdam, zich op ons verzoek welwillend had
bereid verklaard de vier slingers te onderzoeken en den invloed van de
temperatuur en den luchtdruk op den slingertijd te bepalen, werd de toestel
door den instrumentmaker naar Potsdam en eerst na daar onderzocht te
zijn naar Leiden verzonden.
Het bleek dat bij het onderzoek te Potsdam een der slingers vrij groote
veranderingen had vertoond, die een hernieuwd onderzoek wenschelijk
maakten. Geheimraad Helmert was dadelijk bereid dit weder te doen
verrichten, zoodat de slingers naar Potsdam werden teruggezonden. Bij
dit tweede onderzoek werden zeer bevredigende uitkomsten verkregen.
Voor de bepaling van den duur der slingertijden van de slingers van
dezen toestel is noodig een uurwerk, hetgeen elke secunde een electrisch
contact herstelt en verbreekt. Daartoe was bij Paul D. Nardin te Locle
in Zwitserland een chronometer met electrische contaclverbreking besteld,
die in de maand November te Leiden werd ontvangen De dagelijksche
gangen van dezen chronometer, die voorzien is van een spiraal Guillaume
van nikkelstaai, vertoonen eene zeer groote regelmatigheid. Er is natuurlijk
een merkbaar verschil in den gang zoo de inrichting voor het sluiten en
verbreken van het contact in of buiten werking wordt gesteld, maar de
invloed van dat verschil kan gemakkelijk worden in rekening gebracht.
De Rijkscommissie voor Graadmeting en Waterpassing,
H. G- v. d. Sande Bakhuyzen, Voorzitter.
Hk. J. Heuvelink, Secretaris.
Leiden,
Delft,
6 April 1908.
