87
Het „Solar Attachment" is een instrumentje, dat in verbinding
gebracht met een theodoliet, dient om op geheel mechanische wijze
de richting van het Noorden te bepalen.
Het bestaat uit eene as, de poolas, welke aan den kijker van den
theodoliet wordt verbonden en loodrecht behoort te staan zoowel
op de vizierlijn als op de horizontale as van den kijker. Volgens
de constructie van den instrumentmaker Sagmüllerte Washington
is om de poolas eene bus draaibaar, aan welker boveneinde eene
horizontale as is bevestigd, welke een kleinen astronomischen kijker
draagt, waarop evenwijdig aan zijne vizierlijn een buisniveau is
geplaatst. De kijker bevat drie horizontale en drie verticale draden
in het diaphragma, waar het zonnebeeld tusschen gebracht moet
worden. Aan de uiteinden van het buisniveau zijn twee kleine
cirkelvormige plaatjes loodrecht op de lengterichting aangebracht,
waardoor het mogelijk is ruw op de zon in te stellen door de
schaduw van het eene plaatje met het andere te doen samenvallen.
De kijker kan tengevolge van de beweging om twee assen eiken
gewenschten stand ten opzichte van den theodolietkijker innemen.
Door zijn stand loodrecht op vizierlijn en horizontale as van den
kijker, zal de poolas samenvallen met of evenwijdig loopen aan
het viziervlak van den kijker; zoodra dus de poolas op de hemelpool
gericht is, valt het viziervlak van den theodolietkijker samen met
het meridiaanvlak.
Voor het gebruik moet men kunnen beschikken over de geogra
fische breedte <p van de plaats en over de zonsdeclinatie S op het
uur der waarneming en verbeterd voor de refractie.
Is de poolas op de hemelpool gericht dan zal de loodrecht daarop
geplaatste theodolietkijker zich in het vlak van den hemelequator
moeten bevinden en dus met den horizon een hoek moeten maken
gelijk aan het complement der breedte, 90° cp.
Is de kleine kijker op de zon gericht, dan zal die met de op de
pool gerichte poolas een hoek moeten maken gelijk aan het com
plement der declinatie, 90° S.
Men brengt nu als volgt de beide kijkers in een stand aan ge
noemde voorwaarden voldoende.
Naar William Ford Stanley, Surveying and Levelling Instruments,
London and New-York is dit instrument uitgevonden door W. A. Burt te
Michigan.
